ဥပေဒအရသတ္မွတ္ထားသည့္ အၫႊန္းအခ်က္အလက္မပါသည့္ အစားအေသာက္မ်ားႏွင့္ ဓာတုေဗဒဆိုးေဆးမ်ား အလြန္အကြၽံသုံးထားေသာ အစားအေသာက္မ်ား ေရာင္းခ်ေနျခင္း ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရွင္းလင္းေျပာၾကား

၂-၂-၂ဝ၁၈ ရက္တြင္ က်င္းပသည့္ ဒုတိယအႀကိမ္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ သတၱမပံုမွန္အစည္းအေဝး ၁၁ ရက္ေျမာက္ေန႔တြင္ မေကြးတုိင္းေဒသႀကီး မဲဆႏၵနယ္ အမွတ္(၄)မွ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ကုိယ္စားလွယ္ ဦးေအာင္ၾကည္ၫြန္႔၏ ေမးခြန္းႏွင့္ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး၏ ေျဖၾကားခ်က္တုိ႔ကို ေအာက္ပါအတိုင္း အျပည့္အစံု ေဖာ္ျပအပ္ပါသည္-

ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အစားအေသာက္ ဆိုင္ရာ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈကို အလြန္အမင္း ထိခိုက္ေစလ်က္ရွိသည့္FDAက ပိတ္ပင္ထား ေသာ အစားအေသာက္မ်ား ေစ်းကြက္တြင္ တြင္က်ယ္စြာ ဆက္လက္ေရာင္းခ်ေနျခင္း၊FDA ခြင့္ျပဳခ်က္မပါေသာ ႏိုင္ငံျခားဘာသာ သက္သက္ျဖင့္သာ ေရးသားထားေသာ အစား အေသာက္မ်ား၊ ဥပေဒအရ သတ္မွတ္ထား သည့္ အၫႊန္းအခ်က္အလက္မပါသည့္ အစား အေသာက္မ်ားႏွင့္ ဓာတုေဗဒဆိုးေဆးမ်ား အလြန္အကြၽံသုံးထားေသာ အစားအေသာက္ မ်ား ေရာင္းခ်ေနျခင္းကို မည္ကဲ့သို႔ထိန္းခ်ဳပ္ ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ကို သိရွိလို ျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ ေမးခြန္း

ဥကၠ႒။ ။ ပထမဦးစြာ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မဲဆႏၵနယ္အမွတ္(၄) မွ ဦးေအာင္ၾကည္ၫြန္႔ က ႏိုင္ငံေတာ္အတြင္း အစားအေသာက္ဆိုင္ရာ ေဘးကင္းလုံၿခံဳမႈကို အလြန္အမင္း ထိခိုက္ ေစလ်က္ရွိသည့္FDAက ပိတ္ပင္ထားေသာ အစားအေသာက္မ်ား ေစ်းကြက္တြင္ တြင္က်ယ္စြာ ဆက္လက္ေရာင္းခ်ေနျခင္း၊FDA ခြင့္ျပဳခ်က္မပါေသာ ႏိုင္ငံျခားဘာသာ သက္သက္ျဖင့္သာ ေရးသားထားေသာ အစား အေသာက္မ်ား၊ ဥပေဒအရ သတ္မွတ္ထား သည့္ အၫႊန္းအခ်က္အလက္မပါသည့္ အစားအေသာက္မ်ားႏွင့္ ဓာတုေဗဒဆိုးေဆး မ်ား အလြန္အကြၽံသုံးထားေသာ အစား အေသာက္မ်ား ေရာင္းခ်ေနျခင္းကို မည္ကဲ့သို႔ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္ကို သိရွိလိုျခင္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္းတဲ့ ေမးခြန္းေမးျမန္းဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဦးေအာင္ၾကည္ၫြန္႔၊ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မဲဆႏၵနယ္အမွတ္(၄)။ ။ ေလးစားအပ္ေသာ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ဥကၠ႒ႀကီးႏွင့္ တကြ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးႏွင့္ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စား လွယ္မ်ားအားလုံးကို မဂၤလာပါလို႔ ဦးစြာ ဂါရဝျပဳ ႏႈတ္ခြန္းဆက္သပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ဒီေန႔ ဒီေမးခြန္းေဖာ္ျပထားတဲ့ ေမးခြန္းကို ေမးျမန္းဖို႔ အေျခခံအားျဖင့္ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ခုကေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ မဲဆႏၵနယ္ျဖစ္တဲ့ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး ေတာင္တြင္းႀကီးၿမိဳ႕မွာ ၿပီးခဲ့တ့ဲ ဇူလိုင္လ ၉ ရက္တုန္းက ဒီစႏၵာသူရိယ ပညာက်န္းမာ အသင္းေလးကေနၿပီးေတာ့ ဦးေဆာင္ၿပီး အစိုးရအထက္တန္းေက်ာင္း ေက်ာင္းမုန္႔ဆိုင္ ေတြမွာေရာင္းေနတဲ့ ကေလးေတြအတြက္ အႏၲရာယ္မကင္းတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ သူတို႔ရဲ႕ ရန္ပုံေငြေလးနဲ႔ဝယ္ၿပီးေတာ့ ဒါေတြ ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပညာေပးေဟာေျပာၿပီးတဲ့ အခါမွာ ဖ်က္ဆီးတဲ့ အခမ္းအနားေလးတစ္ခု က်င္းပခဲ့တယ္။ အဲဒီေစ်းကြက္အတြင္းထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ လည္းပဲ ကြၽန္ေတာ္အခမ္းအနားမွာ တင္ျပ ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အင္မတန္မွ ကေလးေတြအတြက္ေရာ၊ တကယ္ေတာ့ တစ္ႏိုင္ငံလုံးအတြက္ စားသုံးမႈေတြမွာ အင္မတန္ အႏၲရာယ္ႀကီးေနတဲ့ ပကတိေျမျပင္ အေျခအေနမွာ ဒီလိုေတြေပၚေပါက္ေနတယ္ ဆိုတာကို ေတြ႕လာရတဲ့အတြက္ ဒီေမးခြန္း ေမးဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ေပၚေပါက္လာတာ ျဖစ္ပါ တယ္။

ေလ်ာ့ပါးသြားႏိုင္

ဒါႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ အခု ဒီေမးခြန္းမွာ ကြၽန္ေတာ္တင္ျပထားတဲ့အတိုင္း ပဲ တရားဝင္ပိတ္ပင္ထားတဲ့ အစားအေသာက္ ေတြလည္း ဒီေန႔ေစ်းကြက္ထဲမွာ ရရွိေနတယ္။ ေနာက္အထည္အလိပ္လုပ္ငန္းေတြမွာ သုံးတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆိုးေဆးေတြကိုလည္းပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အစားအေသာက္လုပ္ငန္းေတြ မွာ လြယ္လြယ္ကူကူ သုံးလို႔ရေနတယ္။ အဲဒီ ေဆးေတြကလည္းပဲ တစ္ေနရာမွာ တစ္ထုပ္ကို ၅ဝ က်ပ္တည္းႏွင့္ အျပင္မွာ လြယ္လြယ္ကူကူ ဝယ္ၿပီးေတာ့ သုံးလို႔ရတဲ့အတြက္ အစား အေသာက္ေတြထဲမွာ ဒီအေရာင္ဆိုးေဆးေတြ လုပ္ေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုအေျခအေန မ်ဳိးေတြရွိတဲ့အခါမွာ ဒီလိုဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေစ်းကြက္ထဲမွာသုံးေနတဲ့ ဒီဆိုးေဆးတြဟာ အစားအေသာက္အတြက္ ဆိုးေဆးပဲျဖစ္ေစ၊ သို႔မဟုတ္ တျခားအထည္အလိပ္မွာသုံးတဲ့ ဆိုးေဆးပဲျဖစ္ေစ၊ ဒါေတြကို ကြၽန္ေတာ္ က်န္းမာေရးအတြက္မွာ အရင္တုန္းကသုံးခဲ့ တဲ့ ဒိုင္ယာစီပင္ေဆးမ်ိဳးလို၊ ဘက္ထရီ လုပ္ငန္းေတြမွာသုံးတဲ့ ကန္႔ငရဲမီး (Sulphuric Acid) တို႔လို ထိန္းခ်ဳပ္ကန္႔သတ္ထားတဲ့ ပုံစံမ်ဳိးေလးႏွင့္ စနစ္တက်ေရာင္းခ်ေပးမယ္ ဆိုရင္၊ အလြယ္တကူဝယ္ယူလို႔ မရဘူးဆိုရင္ အစားအေသာက္ေတြထဲမွာ ေရာက္မယ့္ အႏၲရာယ္ေတြ ေလ်ာ့ပါးသြားႏိုင္မယ့္ အေျခ အေနမ်ဳိးရွိေနတာကို ကြၽန္ေတာ္ ေလ့လာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

အဆိပ္အေတာက္

အဲဒီအျပင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေစ်းေတြထဲမွာ အခု ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္ေတြဆို ယင္မနားေတာ့ ပါဘူး။ အဲဒီမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပိုးသတ္ေဆး တစ္မ်ဳိးကို ေရႏွင့္ေရာၿပီး ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္ေတြ ေပၚမွာ အၿမဲတမ္းဖ်န္းၿပီးေတာ့၊ ႏွစ္ၿပီးေတာ့ ေရာင္းေနတယ္။ အဲဒီေတာ့ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္ ေတြမွာ ယင္မနားေတာ့ဘူး၊ ဆန္သည္ေတြရဲ႕ ဆန္ေတြေပၚမွာပဲ ယင္ေတြလာနားေတာ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ ဒီေကာင္ေတြက အဆိပ္အေတာက္ ေတြပဲ ျဖစ္တယ္။ ၿပီးရင္ငါးပိထဲမွာ ယင္မနား ဖို႔ရာအတြက္ ပိုးသတ္ေဆးေတြ လုပ္ေနတယ္ ဆိုတာလည္း ေလ့လာေတြ႕ရွိေနရပါတယ္။ ဒါေတြႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ တကယ့္ေျမျပင္ အေျခအေနမွာရွိေနတဲ့ အေနအထားကို သိႏိုင္ဖို႔ရန္အတြက္ Power Point အသုံးျပဳ ခြင့္ေပးပါရန္ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။ ဒါေတြက ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပါဝါသၾကားေတြႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ ဒီမွာသုံးေနတဲ့FDA ကေန ၿပီးေတာ့ လည္း ပိတ္ပင္ထားၿပီးတဲ့အေျခအေန ဒါေပမဲ့ အခုအခ်ိန္အထိ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေစ်းကြက္ထဲမွာ ေရာက္ရွိေနတဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။

ပိုးသတ္ေဆးေတြ

ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆန္ေတြ၊ ပဲ ေတြမွာသုံးေနတဲ့ ပိုးမထိုးေအာင္ ေဆးထည့္တဲ့ ပိုးသတ္ေဆးျဖစ္တယ္။ ေနာက္ခုနတုန္းက ယင္မနားတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးေတြပါ။ ယင္မနား ေဆးဆိုတာ ေရႏွင့္ဖ်န္းၿပီးေတာ့ ငါးေျခာက္ ေတြ၊ ငါးပိေတြေပၚမွာ အၿမဲတမ္းဖ်န္းၿပီးေတာ့ ေရာင္းေနတဲ့ ေစ်းကြက္ထဲမွာ တြင္တြင္ က်ယ္က်ယ္သုံးေနတဲ့ ေဆးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြက ကြၽန္ေတာ္တို႔ေစ်းအတြင္းမွာ ျဖန္႔ခ်ိ ေရာင္းခ်ေနတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အေရာင္တင္ မႈန္႔ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မွည့္ေဆးလို႔ေခၚတဲ့ သုံးေနတဲ့ ေဆးေတြျဖစ္ၿပီးေတာ့ ဒါလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ FDA က သာမန္အားျဖင့္ အသုံးျပဳဖို႔ရာ မသင့္ေတာ္တဲ့ အခ်ဥ္ခဲေတြ သာမန္ပကတိ အတိုင္းသုံးေနတဲ့ မန္က်ည္းတို႔၊ သံပရာတို႔၊ ေရွာက္တို႔ သဘာဝအစားသုံးေနတဲ့ အခ်ဥ္ခဲ ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက ကြၽန္ေတာ္တို႔ တ႐ုတ္ ျပည္ကေန ထုတ္လုပ္တဲ့အခါက်ေတာ့ အသုံးျပဳေနတဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံလုပ္Milk Shake ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဟိုဘက္က ကြၽန္ေတာ္ တရားမဝင္ျဖန္႔ခ်ိၿပီးေတာ့ ေရာက္ရွိ ေနတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာအၫႊန္းမွလည္း မပါတဲ့ တ႐ုတ္မုန္႔ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မ်ားေသာ အားျဖင့္ ဒါေတြဟာ ကေလးသူငယ္ေတြရဲ႕ ေက်ာင္းစားေသာက္ဆိုင္ေတြမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေတြ႕ေနရတဲ့ မုန္႔ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါက ကြၽန္ေတာ္FDAကေနၿပီးေတာ့ တရားဝင္ပိတ္ပင္ထားတဲ့ တံဆိပ္အမွတ္ အသားေတြႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တရားမဝင္ ဆိုးေဆးေတြသုံးထားပါတယ္လို႔ ေဖာ္ျပထားတဲ့ အစားအေသာက္ကုန္ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစားေသာက္ကုန္ေတြကလည္း အခု လက္ရွိ အေျခအေနအထိ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ဝယ္ယူလို႔ ရေနတဲ့အေနအထားမ်ဳိးမွာ ရွိေနပါတယ္။ ဒါလည္း အလားတူပါပဲ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ FDA က ပိတ္ပင္ထားၿပီးသား တံဆိပ္အမ်ဳိးအစား ေတြႏွင့္ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ေစ်းကြက္ထဲမွာ အခု အခ်ိန္အထိ ေရာင္းေနတဲ့ အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေတြက ေစာေစာပိုင္းက ကြၽန္ေတာ္ျပခဲ့ တာ ဒီေမးခြန္းကို ကြၽန္ေတာ္ ဇူလိုင္လကတည္း က တင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဇူလိုင္လတုန္းက ရွိေနတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ၿပီးေတာ့ အခုေနာက္ ပိုင္း ၿပီးခဲ့တဲ့ဒီဇင္ဘာလအထိ ေစ်းကြက္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အေနအထားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ တင္ျပမွာျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါက ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီဇင္ဘာလအထိ ေက်ာင္းမုန္႔ဆိုင္ေတြမွာ အဲဒါေတြ အခုအခ်ိန္ အထိ ေရာင္းခ်ေနတဲ့အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒါေတြကေတာ့ ေက်ာင္းမုန္႔ဆိုင္ေတြ မွာ ေလာေလာဆယ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔မုန္႔ေတြကို ခ်က္ခ်င္းကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒီဓာတုေဗဒဆိုးေဆး ေတြႏွင့္ စိမ္ၿပီးေတာ့ အမ်ဳိးမ်ဳိး ကေလးေတြကို သူက ေရာင္းတာ။ ဒါေတြကိုပဲ ကေလးေတြက ေန႔စဥ္ႏွင့္အမွ် ကြၽန္ေတာ္တို႔ကေလးေတြက ဝယ္ယူစားသုံးေနရတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေတြက ကြၽန္ေတာ္တို႔ေစ်းကြက္ေတြ ထဲမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွ်စ္ကို လတ္တေလာ ဒီအေရာင္တင္ေဆးမႈန္႔ေတြႏွင့္ ေစ်းကြက္ ထဲမွာ ေရာင္းေနတာျဖစ္ပါတယ္။

ေျမျပင္အေျခအေန

ဒါကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပုစြန္ေျခာက္ကို ေဆးဆိုးထားတဲ့ ပုစြန္ေျခာက္ေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုအေနအထားမ်ဳိးေတြ ရွိေနတဲ့ အေျခအေနမ်ဳိးေတြႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေတာ့ကာ တကယ္တမ္း ေျမျပင္အေျခအေနကို ၾကည့္လိုက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ၿမိဳ႕နယ္မွာရွိတဲ့ အေျခခံအက်ဆုံးျဖစ္တဲ့ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မတီေတြမွာ ဘ႑ာ ေငြခြင့္ျပဳ --------

ဥကၠ႒။ ။ ၂ မိနစ္ အခ်ိန္ေပးမယ္။

ဦးေအာင္ၾကည္ၫြန္႔၊ မေကြးတိုင္းေဒသႀကီး မဲဆႏၵနယ္အမွတ္(၄)။ ။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ ကြၽန္ေတာ့္အေနႏွင့္ ဥကၠ႒ႀကီးမွတစ္ဆင့္ ေမးခ်င္တဲ့ ေမးခြန္းက (၃)ခုပဲ ရွိပါတယ္။ (၁)FDA က တရားဝင္ပိတ္ပင္ထားၿပီးျဖစ္တဲ့ မုန္႔ႏွင့္ အစားအေသာက္ေတြကို ေစ်းကြက္ ထဲမွာ ဆက္လက္ၿပီးေတာ့ တြင္က်ယ္စြာ ေရာင္းခ်ေနမႈကို တားျမစ္ရန္ ဘယ္လို စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနတယ္။ ထိေရာက္စြာ ဟန္႔တားႏိုင္ရန္အတြက္ ဘယ္လိုဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္မလဲဆိုတာကိုလည္းေကာင္း၊ (၂) အထည္အလိပ္ လုပ္ငန္းမ်ားမွာသုံးတဲ့ ဓာတု ဆိုးေဆးေတြကို ေစ်းကြက္မွာ အလြယ္တကူ ဝယ္ယူအသုံးျပဳႏိုင္ျခင္းေၾကာင့္ အစား အေသာက္လုပ္ငန္းမ်ားမွာ အသုံးျပဳေနျခင္းကို တားျမစ္ႏိုင္ရန္အတြက္ လက္ေတြ႕မွာ ျဖစ္ႏိုင္ ေျခမရွိတဲ့အတြက္ ဒီဆိုးေဆးေတြကို ထိန္းခ်ဳပ္ ကုန္အျဖစ္ စနစ္တက် မွတ္ပုံတင္ေရာင္းဝယ္ ရမည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ကုန္စည္အျဖစ္ သတ္မွတ္ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ အစီအစဥ္ ရွိ၊မရွိႏွင့္ (၃) အမ်ဳိးသားက်န္းမာေရးႏွင့္ လူသားအရင္း အျမစ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ အေရးႀကီး တာႏွင့္အမွ် အေျခခံအက်ဆုံးလည္း ျဖစ္တဲ့ ၿမိဳ႕နယ္အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးႀကီးၾကပ္ ေရးေကာ္မတီမ်ား လက္ေတြ႕ထိေရာက္စြာ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေရးအတြက္ ဘ႑ာ ေငြသုံးစြဲမႈႏွင့္တကြ ထိေရာက္ထက္ျမက္စြာ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေစေရးအတြက္ ဘယ္လိုစီမံ ေဆာင္ရြက္ထားတယ္ဆိုတာကို သိရွိလိုပါ ေၾကာင္း ေမးျမန္းအပ္ပါတယ္။ အားလုံး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဥကၠ႒။ ။ ေမးခြန္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးက တစ္ခုခ်င္း ေျဖၾကား ေပးဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ေျဖၾကားခ်က္

ေဒါက္တာျမင့္ေထြး (ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး၊ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန)။ ။ ေလးစားအပ္ပါေသာ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠ႒ႀကီးႏွင့္ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စား လွယ္မ်ားအားလုံး ကိုယ္၏ က်န္းမာျခင္း၊ စိတ္၏ခ်မ္းသာျခင္းႏွင့္ ျပည့္စုံပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းအပ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ကေတာ့ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ေဒါက္တာျမင့္ေထြး ျဖစ္ပါတယ္။ ေမးခြန္းမ်ားအနက္ ပထမ ေမးခြန္းကိုေတာ့ အခ်ိန္ပိုယူပါမယ္။ က်န္တဲ့ ေမးခြန္းေတြကေတာ့ တိုပါတယ္။ အခ်ိန္ပို ေပးဖို႔ ကြၽန္ေတာ္ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။

ဖ်က္ဆီးတယ္

ပထမေမးခြန္းျဖစ္တဲ့ မေကြးတိုင္းေဒသ ႀကီး အမွတ္(၄)မဲဆႏၵနယ္ ဦးေအာင္ၾကည္ၫြန္႔ ရဲ႕ ေမးခြန္းဟာ ေတာ္ေတာ္ေလး က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္တဲ့အျပင္ ႏိုင္ငံအတြက္ အလြန္ အေရးႀကီးတဲ့ ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။ သတ္မွတ္ မယ္ဆိုရင္ ဒါ National Emergencyေပါ့၊ အဲဒီလို အေျခအေနကို ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေမးခြန္း ေမးတဲ့အတြက္လည္း အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္။ ပထမဆုံး ကြၽန္ေတာ္ေျဖမွာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာလုပ္ေနလဲဆိုရင္ Post Marketing Service ေပါ့၊ ေစ်းကြက္အတြင္း ေထာက္လွမ္းျခင္းကို လုပ္ၿပီးေတာ့ ေတြ႕တဲ့ ဟာေတြကို သိမ္းတယ္၊ ဖ်က္ဆီးတယ္ လုပ္ပါ တယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ထပ္ၿပီးေတာ့ ထုတ္လုပ္ တဲ့ေနရာအထိ ကြၽန္ေတာ္တို႔သြားပါတယ္။ ထုတ္လုပ္တဲ့ေနရာ ေရာက္တဲ့အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ဟာ နည္းႏွစ္နည္းႏွင့္ လုပ္ပါတယ္။ ပထမ တစ္နည္းက စီမံခန္႔ခြဲေရး နည္းလမ္း၊ ဒုတိယ တစ္နည္းကေတာ့ တရားစြဲဆိုျခင္းေပါ့။ စီမံ ခန္႔ခြဲေရးနည္းလမ္းကေတာ့ ပထမဦးဆုံး သူတို႔ကို ပညာေပးပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ ခံဝန္ကတိေတြ ထိုးခိုင္းပါတယ္။ ၿပီးရင္ မရရင္ ေရာင္းခြင့္ကို ပိတ္ပါတယ္။ ၿပီးလို႔ရွိရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တရားစြဲပါတယ္။ ဒီနည္းႏွစ္ခုႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔လုပ္ေနပါတယ္။ ဒါကို ျပန္ၾကည့္ တဲ့အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အစားအေ
သာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးဥပေဒက ၁၉၉၇ ခုႏွစ္က ထုတ္ထားတဲ့ ဥပေဒျဖစ္ၿပီးေတာ့ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္မွာ ျပန္ျပင္ဆင္ ထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒါကိုၾကည့္လိုက္တဲ့ အခါမွာလည္း လုံေလာက္မႈမရွိပါဘူး။ ထိေရာက္မႈ ေတာ္ေတာ္နည္းတဲ့အတြက္ ကြၽန္ေတာ္ဒီဟာကို ကြၽန္ေတာ္ျပင္ဆင္ေနပါ တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံးသို႔ ေရာက္ ေနၿပီ ထင္ပါတယ္။ ဒီဥစၥာကို ျပင္ၿပီးရင္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီဥပေဒဟာ နည္းနည္းပိုၿပီး ေတာ့ ထိေရာက္လာမယ္ဆိုတာကို ေျပာလိုပါ တယ္။

အဲဒီေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ဆက္ေျဖ ရမယ္ဆိုရင္ အမွန္တရားကေတာ့ Root Cause ပါ၊ ပင္ရင္းဇာစ္ျမစ္ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က ကိုင္တြယ္မွျဖစ္မယ္။ ဒီမွာ ေဆးဆိုးတဲ့ ေဆးဆိုးပါတဲ့ အစားအေသာက္ ဒါေတြကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ ျပည္တြင္းမွာေရာင္းတဲ့ အစား အေသာက္ရွိတယ္။ အျခားႏိုင္ငံကဝင္တဲ့ အစားအေသာက္ရွိတယ္။ တျခားႏိုင္ငံက ဝင္တဲ့ ဒီေဆးဆိုးပါတာ၊ မထည့္သင့္တဲ့အရာ ထည့္ထားတာကိုလုပ္ဖို႔ရာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တာဝန္မဟုတ္ပါဘူး။ Custom Department ျဖစ္ပါတယ္။ Custom Department က တင္းက်ပ္ၿပီး ပိတ္ပင္ဖမ္းဆီးလုိက္ရင္ ျပႆနာရွင္းသြားမယ္။ အဲဒီေတာ့ သူတို႔ Custom Department က ပိတ္ပင္ရွင္းလင္း ဖို႔အတြက္ကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ဒီနယ္စပ္ေဒသမွာရွိတဲ့ ဓာတ္ခြဲခန္းေတြကို အဆင့္ျမႇင့္ၿပီး လုပ္ထားၿပီးပါၿပီ။ အဓိက ကေတာ့ Custom Department ႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ နယ္စပ္မွာရွိတဲ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႐ုံးပါ။ အစားအေသာက္FDA ႐ုံးေတြနဲ႔ ေပါင္းၿပီး လုပ္လို႔ရွိရင္ မရႏိုင္စရာအေၾကာင္း မရွိပါဘူး။ Custom Department က လႊတ္လိုက္လို႔ရွိရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာမွမတတ္ ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒီအစားအေသာက္ေတြက ဘယ္ကိုေရာက္သြားသလဲ။ ဘယ္သူမွ Trace လို႔လည္း မရႏိုင္ဘူး။ အဲဒါရွိပါတယ္။ အဲဒါ ေၾကာင့္ ကြၽန္ေတာ့္အေနႏွင့္ကေတာ့ ဝန္ႀကီး ဌာနႏွစ္ခုဟာ လုံးဝေပါင္းရမယ္။ ေပါင္းျခင္း ဆိုတာ ဒါေတာ္ေတာ္ကို အေရးႀကီးပါတယ္။National Emergency ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ျပည္လုံး ဒုကၡေရာက္မွာပါ။ လမ္းေပၚမွာ ေလွ်ာက္တဲ့သူကအစ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ထိပ္ဆုံး အထိ၊ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ အထိကို၊ အကုန္လုံး က ဒီလႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ႀကီးမ်ား အပါ အဝင္ စားေနတာ။ ဒါေတြဟာ ေန႔စဥ္ ဒုကၡ ေရာက္ေနတာပါ။ ဒါကို ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ လည္း ဆက္ၿပီးလုပ္ဖို႔ အမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တင္ျပပါမယ္ေနာ္။

ေက်ာင္းသားေတြ

ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ဇာစ္ျမစ္ကို လုပ္မယ္ဆိုရင္ ေက်ာင္းမွာရွိတဲ့ ဆရာ ဆရာမ ေတြက ေက်ာင္းသားေတြကို ေျပာရမယ္။ ေျပာလည္းေျပာပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ပိုၿပီး ထိေရာက္ဖို႔လိုတယ္။ တစ္ပတ္ တစ္ခါ၊ တစ္လ တစ္ခါ၊ ဒီအစားအေသာက္ေတြစားရင္ ဘာျဖစ္ႏိုင္မယ္။ ဒါ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဘက္က ေက်ာင္းက်န္းမာေရးအဖြဲ႕ ၈ဝ ေက်ာ္ရွိပါ တယ္။ ဒါနဲ႔ေပါင္းၿပီးလုပ္ရမယ္။ ဒါကလည္း ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ စီမံခ်က္ခ်ၿပီး လုပ္မွျဖစ္မယ္။ လုပ္တဲ့ေက်ာင္းကလုပ္တယ္။ မလုပ္တဲ့ေက်ာင္းက မလုပ္လို႔ မရပါဘူး။ ပညာေရးဝန္ႀကီးႏွင့္ ကြၽန္ေတာ္ ေဆြးေႏြးၿပီး ေတာ့ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ၊ တစ္ျပည္လုံးမွာကို ကြၽန္ေတာ့္မွာ ေက်ာင္းက်န္းမာေရးအဖြဲ႕ေတြရွိတယ္။ ၿမိဳ႕နယ္ဆရာဝန္ေတြရွိတယ္၊ က်န္းမာေရးမွဴးေတြရွိတယ္။ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ အနည္းဆုံး တစ္လ တစ္ခါ သို႔မဟုတ္ ႏွစ္လ တစ္ခါ၊ မဟုတ္ရင္ သုံးလတစ္ခါ အေျခအေန ကိုၾကည့္ၿပီးေတာ့ မလုပ္လို႔မရပါဘူး။ ဆိုေတာ့ ဒီေက်ာင္းသားေတြသည္ ဒါကိုစားရင္ အႏၲရာယ္ရွိတယ္ဆိုတာကို သူတို႔သိရင္ မဝယ္ေတာ့ဘူး။ မစားေတာ့ဘူး။ သူတို႔မဝယ္၊ မစားဘူးဆိုရင္ ေစ်းေရာင္းတဲ့သူေတြက ေရာင္းလို႔မရေတာ့ဘူး။ သူတို႔မေရာင္းေတာ့ ဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြ စားသမွ်ကာလပတ္လုံး သူတို႔ကေရာင္းမွာပဲ။ အဓိကကေတာ့ ဘာလဲ ဆိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔Health Literacy ေပါ့။ ေက်ာင္းသားေတြမွာHealth Literacy က်န္းမာေရးအသိပညာ၊ အစားအေသာက္ႏွင့္ ဟာေတြကို ယခုထက္ ပိုမိုၿပီးလုပ္ရမယ္။ ပုံမွန္ ေအးေအးေဆးေဆး လုပ္လို႔မရဘူး။ ဒါ National အမ်ဳိးသားအဆင့္ကို အေရးႀကီး ေနပါၿပီ။ မဟုတ္ရင္ ဒီကေလးေတြက အခု မျဖစ္ဘူး။ ေနာက္ၾကာလို႔ရွိရင္ အသည္း ကင္ဆာျဖစ္မယ္။ ေက်ာက္ကပ္၊ အသည္း၊ ေနာက္ ဦးေႏွာက္ ဒါေတြက အဓိက ေရးထား တယ္။ အစာအိမ္လမ္းေၾကာင္းတစ္ေလွ်ာက္ မွာ ေရာဂါေတြရမယ္။ ျဖစ္လာမွ ေရာဂါရရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘာမွလုပ္လို႔မရေတာ့ဘူး။

အဲဒီေတာ့ မျဖစ္ခင္က လုပ္ဖို႔ဆိုတာက အခုမၾကာခင္ ဒါကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပန္ေတြ႕ဖို႔ လုပ္မယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ေနပါတယ္။FDA ကေတာ့ ေတာ္ေတာ္လုပ္ေနပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔လုပ္တာကို ဒီပညာေရးဝန္ႀကီးဌာနတို႔၊ Custom တို႔၊ ရဲတို႔၊ ျပည္ထဲေရးတို႔က ပံ့ပိုးရမယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က တရားစြဲတယ္။ တရားစြဲတာ အမႈက တစ္လေလာက္၊ (၁ဝ)လေလာက္ၾကာ ေနၿပီ။ ဘာမွမျဖစ္ဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုကိစၥမ်ဳိး မွာ တရားစြဲၿပီး အမႈခ်မယ္ဆိုရင္ တစ္လအတြင္း အမႈကို တရားသူႀကီးက အမိန္႔ခ်မွတ္ရမယ္။ ဒါမွျဖစ္မယ္။ ဒီ တရားေရးကိစၥမွာ ခုနစ္လ၊ ရွစ္လ၊ တစ္ႏွစ္မၿပီးဘူး။ ဒီၾကားထဲမွာ အမ်ား ႀကီးျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာလည္း အကုန္သိပါတယ္။ အဲဒီလိုသြားလို႔ကေတာ့ မရပါဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ ႏိုင္ငံက ဒုံရင္းဒုံရင္းပဲျဖစ္မယ္။ အဲဒါကို ေတာ့ ျပတ္ျပတ္သားသားလုပ္ဖို႔ လိုပါတယ္။

အစားအေသာက္

ေနာက္တစ္ခ်က္က အခု ကြၽန္ေတာ္ေျပာ တဲ့ ပညာေပးေတြလုပ္ဖို႔အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ က အႀကီးအက်ယ္ လုပ္ေနပါတယ္။ ဒီ စက္တင္ဘာ ၂၃ ရက္မွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔Standardize Health Message ဆိုတဲ့ စာအုပ္ႀကီးကိုRange လုပ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ အတိုင္ပင္ခံကလည္း သဝဏ္လႊာပို႔ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္ႀကီးက ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ ၂ဝဝဝဝ ေက်ာ္တဲ့ Basic Health Services Program က်န္းမာေရးမွဴးေတြ၊BHS1 ၊ BHS2 ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးလုပ္သား တစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္၊ သားဖြားဆရာမေတြ အကုန္လုံး ကိုင္ပါတယ္။ ကိုင္ၿပီးေတာ့ အိမ္တိုင္ရာေရာက္ ပါ။ သူတို႔အလုပ္က အိမ္တိုင္ရာေရာက္ ပါသြားတဲ့အလုပ္ပါပဲ။ အဲဒီမွာေတြ႕ရင္ သူတို႔ က ပညာေပးမယ္။ အဲဒါ တစ္ခုပဲရွိပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ႀကီးမွာ ကြၽန္ေတာ္က ျမန္ျမန္ ထုတ္လိုက္တဲ့အတြက္ သုံးခု က်န္သြားပါတယ္။ အစားအေသာက္က်န္သြားတယ္။ တိုင္းရင္းေဆး က်န္သြားတယ္။ အားကစား။ အခုလုပ္ေနပါၿပီ။ လာမယ့္ တစ္လအတြင္း ဒုတိယတြဲထြက္မွာပါ။ အဲဒါဆိုလို႔ရွိရင္ အစား အေသာက္နဲ႔ဟာေတြ အကုန္ပါတယ္။ ဘယ္အစားအေသာက္က အႏၲရာယ္ရွိတယ္။ အကုန္လုံးပါတယ္။

Tabletsေတြ

အဲဒီေတာ့ ဒီကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္လို႔လည္း ဒီစာအုပ္ႀကီးက ဒီေလာက္ေလာက္ထူပါတယ္။ သူတို႔ သယ္ဖို႔အစက ရည္ရြယ္ေတာ့၊ သယ္ဖို႔ ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ကြၽန္ေတာ္ Tablets ေတြကို အခု ၃ဝဝဝ ဝယ္မယ္။ ေနာက္ လာမယ့္ ေျခာက္လအတြင္းကို ၁၅ဝဝဝ ဝယ္ မယ္။ သူတို႔ကို Tablets နဲ႔ပဲ ေပးေတာ့မယ္။ အကုန္လုံးကို။ သူတို႔က ဒါေလးေတြကိုင္သြား မယ္။ အကုန္ႏွိပ္လိုက္ရင္ အကုန္ေပၚမယ္။ ဒီ Tablets ေပးျခင္းအားျဖင့္ ခုန ကြၽန္ေတာ္ ထပ္ၿပီးေတာ့ ပညာေပးတာေတြကို ဒီက Electronic Keysကေန ဆက္ထည့္ေပးလို႔ရ တယ္။ Appေတြ ထည့္ထားတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီလိုလုပ္မွသာလွ်င္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံက က်န္းမာေရးတိုးတက္မယ္။ က်န္းမာေရး တိုးတက္ဖို႔ဆိုတာ က်န္းမာေရးအသိပညာ ေကာင္းမွ တုိးတက္မယ္။ က်န္တာေတြ ေလွ်ာက္လုပ္လို႔ ဘယ္လိုမွမရဘူး။ ကြၽန္ေတာ္ ဆိုလို႔ရွိရင္ အစားအေသာက္ဝယ္လို႔ရွိရင္ Expire Date ကို ၾကည့္လိုက္တယ္။ ထုတ္လုပ္ တဲ့ ကုမၸဏီပါလား၊ တယ္လီဖုန္းနံပါတ္၊ ဒါမွ ကြၽန္ေတာ္ဝယ္တယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ လုံးဝ မစားဘူး။ အလားတူပဲ ျပည္သူေတြအားလုံး၊ အခု ေက်ာင္းေတြမွာရွိတဲ့ ေက်ာင္းသားမ်ား အားလုံးက ဒီလိုလုပ္မွျဖစ္မယ္။ ေက်ာင္းေတြ မွာၾကည့္ရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေက်ာင္းက်န္းမာ ေရးဆရာဝန္က သြားၿပီးေတာ့ ေဟာေျပာ မယ္။ ကိုယ္က ေဟာေျပာလို႔မရပါဘူး။Peer Group ပါ လုပ္ရမယ္။ ေက်ာင္းသားေတြကို ျပန္ေျပာခိုင္းရမယ္။ ေက်ာင္းသားဆိုတာ အခ်င္းခ်င္းေျပာတာကို ပိုၿပီး နားေထာင္တယ္။ ပိုလည္း ေလးစားတယ္။ အဲဒီေတာ့ အဲဒါကို လည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔က ပညာေရးဝန္ႀကီးဌာန ႏွင့္ ေပါင္းၿပီးေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ဖို႔ရွိ တယ္။ မဟုတ္လို႔ရွိရင္ေတာ့ မရပါဘူး။

က်န္းမာေရးပညာ

ေနာက္တစ္ခ်က္က ကြၽန္ေတာ္တို႔ ျပည္သူ႔ က်န္းမာေရးမွာ Basic Plan ရွိပါတယ္။ Agent Host Environment ဆိုေတာ့ ေရာင္းတဲ့သူေတြကိုလည္း ပညာေပးရမယ္။ ေရာင္းတဲ့လူကိုပဲ ပညာေပးတယ္ဆိုတာ က်င့္ဝတ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ အျမတ္တစ္ခုတည္းကိုပဲ မၾကည့္ပါနဲ႔။ ခင္ဗ်ားတို႔ ဒီဟာကို ေရာင္းျခင္း အားျဖင့္ ခင္ဗ်ားတို႔ ကေလးေတြကလည္း အျခားေက်ာင္းေတြမွာ ရွိမွာပါပဲ။ စားမွာပါပဲ။ ေရရွည္မွာ ဒုကၡေရာက္မယ္။ ဒီဟာေတြကို လုပ္ရမယ္။ အဓိကကေတာ့ ပညာေပးလုပ္ငန္း ေတြကို လုပ္ရမွာပါ။ အေကာင္းဆုံးႏွင့္ အထိေရာက္ဆုံး ေငြေၾကးအသက္သာဆုံးက ေတာ့ ခုနက က်န္းမာေရးပညာ (Health Literacy Level) ကို ကြၽန္ေတာ္တို႔က လုံးဝျမႇင့္ရမယ္။ ဒါ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဒါေတြလည္း လုပ္ေနပါတယ္။ လုပ္ေနေပမယ့္ အခုဆိုလို႔ရွိရင္ ပထမဆုံး သတင္းစာထဲမွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ ေတြ ေတြ႕မွာပါ။ စစ္ကိုင္းတိုင္းကစၿပီး လုပ္ပါ တယ္။ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ကိုယ္တိုင္ တက္ေရာက္ပါ တယ္။ လူမႈေရးဝန္ႀကီး တက္ပါတယ္။Standardize Health Message ဆိုတဲ့ စာအုပ္ႀကီးကိုRange လုပ္တာပါ။ ျပည္နယ္ ႏွင့္တိုင္း အကုန္လုံး တစ္ခုၿပီးတစ္ခု သြားမွာ ပါ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔က စလုပ္ေနပါတယ္။

ကင္ဆာအစ

ဒီဥစၥာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ဆိုလိုတာက အခု မလုပ္လို႔ရွိရင္ ေရတိုမွာ ဒုကၡေရာက္မယ္။ ဝမ္းေလွ်ာမယ္။ ေရရွည္မွာေတာ့ ခုနေျပာတဲ့ အသည္းကင္ဆာအစ ေက်ာက္ကပ္ အကုန္ လုံးသြားမွာပါ။ လုပ္တဲ့အခါမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဒီေနရာမွာဘဲ တင္ျပခ်င္တာကFDA တစ္ခု တည္း လုပ္လို႔မရဘူး။ ေက်ာင္းက်န္းမာေရးကို ေက်ာင္းဆရာက လုပ္လို႔မရဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံ စားသုံးသူမ်ားအသင္းကလည္း ပါဝင္မယ္။ သူတို႔က တစ္ျပည္လုံးမွာရွိတယ္။ ေစာေစာတုန္းက ဦးဘအုန္းေပါ့၊ ဦးဘအုန္း နဲ႔ ကြၽန္ေတာ္ေတြ႕ၿပီးပါၿပီ။ ဘယ္လိုလုပ္မယ္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စဥ္းစားေနပါတယ္။ ေနာက္ တစ္ခါ ျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့ NGOေတြ အမ်ား ႀကီးရွိပါတယ္။ ဒီNGOေတြကိုလည္း ကြၽန္ေတာ္က ပညာေပးၿပီး သူတို႔သြားတဲ့အခါ မွာ အကုန္ပညာေပးရမယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ က ကြၽမ္းက်င္မႈပိုင္းဆိုင္ရာမွာေတာ့FDA က ေပးမယ္။ Lab ေတြေပးမယ္။ ေနာက္ Media ေတြပါရမယ္။ ဒီဟာေပါင္းလုပ္မွရမယ္။ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔FDA က တစ္ေန႔ကို ၄၈ ေယာက္ ေလာက္ လုပ္တာေတာင္ မရႏိုင္ပါဘူး။Media က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါေတြ အကုန္ ပါရမွာျဖစ္တဲ့အျပင္ အဓိကကေတာ့ ေက်ာင္းပဲ။ ေက်ာင္းသား၊ မိဘ၊ ဆရာအသင္း ေတြပါရမယ္။ ေဆးဆိုင္ေတြပါရမယ္၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔က မႏၲေလးမွာဆိုရင္ ဒီလိုလုပ္ပါ တယ္။ ဒီဓာတုဆိုးေဆး ကင္းစင္တဲ့ဟာကို Approve လုပ္တယ္။ ဒါ ကပ္ေပးလိုက္တယ္။ အကယ္၍ ကပ္ေပးၿပီးသား တစ္သက္လုံး မဟုတ္ဘူး။ ရံဖန္ရံခါ စစ္လို႔ေတြ႕ရင္ ဒါကို ျပန္ျဖဳတ္မယ္၊ ဒါကို ဆိုင္ေတြကလည္း ဂုဏ္ယူ တယ္။ သူ႔ဆိုင္ေရွ႕မွာ ဒါကပ္လို႔ရွိရင္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက သူ႔ဆိုင္မွာ လာဝယ္ ေတာ့မယ္။ မႏၲေလးမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စလုပ္ တာပါ။ ေနာက္ပိုင္းလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ဖို႔ရွိပါတယ္။

ေရွာင္တခင္ဝင္စစ္

ဒါေတြက Project တင္ဒါေတြက ကြၽန္ေတာ္ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ အမ်ားႀကီးရွိပါ တယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ဘယ္လို စီစဥ္ ေဆာင္ရြက္ေနတယ္ဆိုတာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ တို႔က ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ကို The Year of Post Market Surveillance ေစ်းကြက္ ေထာက္လွမ္းေရးကို ပိုၿပီးလုပ္တဲ့ႏွစ္လို႔ သတ္မွတ္ထားၿပီး ဒါ ကနဦးႏွစ္ပါ။ ဆက္တိုက္ ၂ဝ၁၈၊ ၂ဝ၁၉၊ ၂ဝ၂ဝ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သြားေတာ့မယ္။ Post Marketing Service ဆိုတာ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ ရံဖန္ရံခါ ေရွာင္တစ္ခင္ဝင္စစ္၊ ၿပီးေတာ့ ေတြ႕တာကို အေရးယူ၊ ဒါေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ပါ တယ္။ အေၾကာင္းၾကားမယ္။ ေရွာင္တစ္ခင္ ဝင္စစ္မယ္။ အဲဒီေတာ့ ဌာနေပါင္းစုံျဖစ္တဲ့ အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ စစ္တဲ့အခါမွာလည္း လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္က ျမင္တယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔FDA က ယူနီေဖာင္းေလးေတြ ႏွင့္ ဦးထုပ္ႏွင့္ ဒါေတာ္ေတာ္ေလး ေသေသ သပ္သပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတဲ့ ဟာျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ စစ္တာေတြက ေတာ့ မေျပာေတာ့ပါဘူး။ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ ဆိုရင္ အစားအေသာက္၊ ေက်ာင္းေတြက နမူနာေပါင္း ၁၁၃၄ဝ ရွိၿပီး ၁ဝ၈၄ ခုဟာ စားသုံးဖို႔မသင့္တာေတြ ေတြ႕ပါတယ္။ ၂ဝ၁၄- ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ကတည္းက ၂ဝ၁၅-၂ဝ၁၆ မွာ လည္း စစ္ပါတယ္။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ ဆိုရင္လည္း နမူနာ ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း အကုန္ ျပည့္သြားပါၿပီ။ အကုန္လုံးစစ္တာ။ ၂ဝ၁၆-၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္မွာ အစားအေသာက္နမူနာ ၂၂၇၈ ခု စစ္တဲ့အခါမွာ နည္းနည္းေတာ့ ေလ်ာ့လာၿပီး ၂၅ မ်ဳိးမွာပဲ ေတြ႕ေတာ့တယ္။ ဒါ တျဖည္းျဖည္း ဆက္ၿပီးေတာ့ ထိန္းဖို႔လိုပါ တယ္။ အဲဒါေလးေတြ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ပါ တယ္။ လုပ္တဲ့အခါမွာ စားသုံးသူေရးရာဦးစီး ဌာန၊ စည္ပင္သာယာေရးေကာ္မတီ၊ ေနာက္ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆးဝါးႀကီးၾကပ္ေရး ေကာ္မတီေတြ အကုန္ေပါင္းၿပီး လုပ္ပါတယ္။

ဓာတုဆိုးေဆး

ေနာက္တစ္ခ်က္က ဒုတိယအခ်က္အေန နဲ႔ကေတာ့ ႏိုင္ငံျခားဘာသာသပ္သပ္နဲ႔ ေရးသားထားတဲ့ အစားအေသာက္ေတြနဲ႔ စပ္လ်ဥ္းၿပီး ျမန္မာဘာသာနဲ႔ ေရးသား ေဖာ္ျပရမည္ဆိုတာကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔မွာ ဥပေဒမရွိေသးပါဘူး။ ဒါက အေရးႀကီးတဲ့ကိစၥ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ေယာက္ တည္း လုပ္လို႔မရပါဘူး။ က်န္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြေရာ၊ အျခား သက္ဆိုင္ရာ အသင္းအဖြဲ႕ေတြကလည္း အႀကံဥာဏ္ေပး ၿပီးမွ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္ဆိုတာကို စဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။ ေနာက္ ေနျပည္ေတာ္ မွာလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္ပါတယ္။ အခု ေက်ာင္းေတြ အမ်ားႀကီးစစ္ပါတယ္။ ေနာက္ တစ္ခုက အထည္အလိပ္ ဓာတုဆိုးေဆးမွာ ေစ်းကြက္အတြင္း အလြယ္တကူ သုံးစြဲႏိုင္ျခင္း ဆိုတာကေတာ့ ႏိုင္ငံတကာမွာ ဒါကို ထိန္းခ်ဳပ္ ထားတာ မရွိပါဘူး။ လြတ္လပ္စြာ ေရာင္းလို႔ ရပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဟာကို လြတ္လပ္စြာ ေရာင္းလို႔မရေအာင္ဆိုလို႔ရွိရင္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ႀကီး တင္ျပသလိုပဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဘယ္သူ႔ကိုပဲ ေရာင္းရမယ္ဆိုတာကို သီးသန္႔လုပ္ရင္ရပါတယ္။ လာဝယ္တဲ့သူသည္ ဆိုးေဆးလုပ္တဲ့ ဒီေဆးဆိုးပန္း႐ိုက္လူေတြကိုပဲ ေရာင္းရမယ္။ က်န္တဲ့လူေတြ လာဝယ္လို႔ရွိရင္ မေရာင္းရဘူးဆိုတာကိုေတာ့ ဥပေဒႏွင့္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လုပ္လို႔မရပါ ဘူး။ တရားေရးဘက္က အကုန္လုံးေပါင္းၿပီး ေတာ့ လုပ္ရမွာ၊ လႊတ္ေတာ္လည္းပါမယ္။ တရားေရးလည္းပါမယ္။ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ။ ဒါ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ မဟုတ္လို႔ရွိရင္ လက္လြတ္စပယ္နဲ႔ ဒီမွာလည္း ပိုအေရးႀကီး တာက နယ္စပ္မွာရွိတဲ့ Custom မွာ ဒါကို သိမ္းရမယ္။ ဝင္လာလို႔ရွိရင္ ဘယ္ကိုေပးမွာ လဲ။ ေပးမယ့္လူမရွိဘူး။ သူေရာင္းေတာ့မယ္ ဆိုရင္ ဒါကို သိမ္းကို သိမ္းပစ္ရမယ္။ ေရာင္းတာက တကယ့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အစိုးရ ကို မွတ္ပုံတင္ထားတဲ့ ဓာတုဆိုးေဆးေတြ ကို ေရာင္းခြင့္ေပးတဲ့လူကိုပဲ သြင္းခြင့္ေပးရ မယ္။

Custom

မဟုတ္လို႔ရွိရင္ ဒီဟာ Customက ေက်ာ္ျဖတ္တာနဲ႔ ဘယ္ေရာက္သြားမလဲ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မသိဘူး။ မသိရင္ အကုန္လုံး ဝယ္ေတာ့မယ္။ အဲဒါက အရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔က Custom နဲ႔ လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္က ကြၽန္ေတာ္တို႔ တတိယ ေမးခြန္းျဖစ္တဲ့Township Food and drug Supervising ေကာ္မတီပါ။ အစားအေသာက္ ေဆးဝါးႏွင့္ ၿမိဳ႕နယ္ႀကီးၾကပ္ေရးေကာ္မတီက ကြၽန္ေတာ္တို႔က အခုမွ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ခ႐ိုင္ အဆင့္အထိပဲ ေရာက္ပါေသးတယ္။ ၿမိဳ႕နယ္ အဆင့္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ကFood and drug က မေရာက္ေသးပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ခ႐ိုင္အဆင့္ က လူေတြကေနၿပီးေတာ့ ဒါကို ကူညီၿပီး လုပ္ေပးေနတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေကာ္မတီက ႐ုံးေတြ မရွိေသးပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ႐ုံးမရွိတဲ့ အတြက္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ေကာ္မတီနဲ႔ စၿပီးေတာ့ ဆက္လက္လုပ္ေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကြၽန္ေတာ္ ဒီေကာ္မတီမွာဆိုလို႔ရွိရင္ ၿမိဳ႕နယ္က်န္းမာေရး ဦးစီးမွဴး Township Medicine Officer က ဥကၠ႒ လုပ္ပါတယ္။ လက္ေထာက္ က်န္းမာေရးမွဴးပါတယ္၊ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးမွဴးပါတယ္၊ ျပည္သူ႔ရဲပါတယ္၊ ၿမိဳ႕နယ္ စည္ပင္ပါတယ္၊ ၿမိဳ႕နယ္ေမြးျမဴေရးအဖြဲ႕ ပါတယ္၊ ေတာ္ေတာ္ေတာ့ ေကာင္းပါတယ္။ သူတို႔လုပ္ေနပါတယ္။

နိဂုံးခ်ဳပ္အေနနဲ႔ကေတာ့ ဒီကိစၥအတိုင္း အတာက တစ္ႏိုင္ငံလုံး ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး ဒီအတိုင္းသာေနမယ္ဆိုရင္ ကြၽန္ေတာ္တို႔ တစ္ႏိုင္ငံလုံး ျပည္သူေတြရဲ႕ က်န္းမာေရးဟာ တျဖည္းျဖည္းက်ဆင္းလာၿပီး တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ က်န္းမာေရး ႏွင့္ အားကစားပညာ ဘယ္ေလာက္လုပ္လုပ္ မကယ္တင္ႏိုင္တဲ့အေျခအေနကို ေရာက္လာ ႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါေတြ မ်ဳိးစုံျဖစ္ၿပီးေတာ့။ အဲဒါေၾကာင့္ ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔က ေရာင္းတဲ့လူေတြႏွင့္ ခုနက ေျပာတဲ့ ဆိုးေဆးIndustry Dyesေတြကို ေရာင္းတဲ့လူေတြႏွင့္ ဒီအစားအေသာက္ ထုတ္လုပ္တဲ့ သူေတြကိုေတာ့ က်င့္ဝတ္ႏွင့္လုပ္ ဖို႔ေတာ့ လိုပါမယ္။ အျမတ္တစ္ခုတည္း မၾကည့္ပါႏွင့္။ သူတို႔သည္ ဒါကို ေရာင္းရင္ တကယ့္တကယ္ကေတာ့ ဒါကိုေရာင္းရင္ အမွန္အတိုင္းေျပာရင္ လူသတ္တဲ့သေဘာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။Slow Killingေပါ့။ ျဖည္းျဖည္း ခ်င္း လူသတ္တဲ့သေဘာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႔ကေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနက ဒီကိစၥကိုTop ေပါ့။ ပထမဦးစားေပး အေနနဲ႔ ဆက္လက္ၿပီး ဒီလာမယ့္ ၂ဝ၁၈ မွာ အဓိက ထားၿပီး လုပ္မယ္ဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္ တင္ျပ လိုပါတယ္။ ေက်းဇူးအမ်ားႀကီးတင္ပါတယ္။ ဒါ ပထမဆုံး ေမးခြန္းျဖစ္ပါတယ္။ ေက်းဇူး တင္ပါတယ္။

ဥကၠ႒။ ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပထမဆုံးျဖစ္တဲ့ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ႀကီး ဦးေအာင္ၾကည္ ၫြန္႔ရဲ႕ ေမးခြန္းအေပၚမွာ ျပည္ေထာင္စု ဝန္ႀကီးက ေသခ်ာေျဖသြားေပးတဲ့အတြက္ အမ်ားႀကီး ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ဒါ ဝန္ႀကီးရဲ႕ ေျဖၾကားခ်က္အရဆိုရင္ ဒါ အမ်ိဳးသား က်န္းမာေရးႏွင့္ သက္ဆိုင္တယ္။ သက္ဆိုင္ ေတာ့ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနတစ္ခုတည္း မဟုတ္ဘဲႏွင့္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးႏွင့္ သက္ဆိုင္တဲ့ အေနအထားျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္မ်ားႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ေက်ာင္း ေတြလည္းလိုတယ္။ ဆရာ မိဘေတြ၊ ဆရာ ဆရာမေတြကိုပါ ပညာေပးမယ္ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ရဲ႕ တာဝန္လည္းျဖစ္တယ္။ ကိုယ့္မဲဆႏၵနယ္မွာ ကိုယ္ျပန္ၿပီးေတာ့ ကိုယ့္မိဘေတြ၊ ေက်ာင္း ဆရာ ဆရာမေတြကို ဒီလို စည္း႐ုံးႏိုင္ဖို႔ အေန အထားမ်ဳိး လိုအပ္သြားတဲ့အေနအထားမ်ဳိး ျဖစ္တယ္။ ဒါကလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႔ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ဒါမွတ္သားထားေပးပါ။ ဒါဝန္ႀကီးေျဖတာ ေတာ္ေတာ္ ေကာင္းပါတယ္။ အမ်ိဳးသားက်န္းမာေရးႏွင့္ ပတ္သက္လို႔။ အဲဒီ ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ အမ်ဳိးသား လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္မ်ားအေနနဲ႔လည္း မိမိတို႔ မဲဆႏၵနယ္ျပန္ေရာက္လွ်င္ ဒါ ခုနက ဝန္ႀကီး ေျပာသြားသလိုပဲ ပညာေပးႏိုင္ဖို႔ ေဆာင္ရြက္ ေပးပါ။ ကြၽန္ေတာ္ ဒါ ဝန္ႀကီးကိုလည္း ေမတၱာ ရပ္ခံခ်င္တာက ဝန္ႀကီးတို႔ရဲ႕ ေဆာင္ရြက္ ခ်က္ ကေလးေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္မွာ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စား လွယ္အားလုံး တိတိက်က်ေလး သိႏိုင္ေအာင္ ေပါ့။ ဘယ္လိုလုပ္သင့္တယ္။ ဝန္ႀကီးတို႔ဌာန ဘယ္လိုလုပ္တယ္ဆိုတာေလးကို လာၿပီး ေတာ့ ေဟာေျပာပြဲေလး တစ္ခုေလာက္ ပညာရွင္ေတြ ဒါေလးကို လာလုပ္ေပးဖို႔ ေမတၱာရပ္ခံပါတယ္။