ထမံသီေဘးမဲ့ေတာတြင္ ၁ဝဝ စတုရန္းကီလုိမီတာလွ်င္ အင္းက်ား တစ္ေကာင္မွ သုံးေကာင္ ေတြ႕ရွိ

စစ္ကိုင္း ဒီဇင္ဘာ ၂၅

ထမံသီေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ ၁ဝဝ စတုရန္းကီလိုမီတာလွ်င္ အင္းက်ား တစ္ေကာင္မွ သုံးေကာင္အထိ ေနထိုင္က်က္စားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ေဘးမဲ့ေတာသည္ အက်ယ္အဝန္းအားျဖင့္ ၂၁၅၁ စတုရန္း ကီလိုမီတာ ရွိသည္။

စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီး ထမံသီေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ ၂ဝ၁၄-၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္၌ ေဘးမဲ့ေတာ၏ အေနာက္ဘက္ျခမ္းဧရိယာႏွင့္ ၂ဝ၁၅-၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္တြင္ ေဘးမဲ့ေတာ၏ အေရွ႕ဘက္ျခမ္းဧရိယာတို႔ကို ကင္မရာ ေထာင္ေခ်ာက္အလုံး ၁၆ဝ ျဖင့္ ရက္ေပါင္း ၉ဝ ၾကာ သုေတသနျပဳခဲ့ရာမွ ေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

''စာရင္းေကာက္ေနရာ ႏွစ္ခုကို ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာၾကည့္တဲ့အခါ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈအားေကာင္းတဲ့ အပိုင္းမွာ အင္းက်ားနဲ႔အတူယွဥ္တြဲ ေနထိုင္တဲ့ ေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေတြ ေပါမ်ားၾကြယ္ဝတာ၊ မွ်မွ်တတရွိတာ ေတြ႕ ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္မႈအားနည္းတဲ့ ဧရိယာပိုင္းမွာ က်န္တဲ့ အေရးႀကီးမ်ဳိးစိတ္ေတြေလ်ာ့နည္းၿပီးေတာ့ အင္းက်ားအေရအတြက္ ပိုမ်ားတာေတြ႕ရတယ္''ဟု သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ (ျမန္မာႏိုင္ငံအစီအစဥ္)မွ အင္းက်ားသုေတသနျပဳလုပ္လ်က္ရွိသူ ဦးလွႏိုင္က ေျပာသည္။

အင္းက်ားမ်ဳိးစိတ္ေနထိုင္က်က္စားေသာ ဟိမဝႏၲာေတာင္တန္းေပၚရွိ နီေပါႏိုင္ငံမွစ၍ အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကြၽန္းဆြယ္ရွိ ႏိုင္ငံမ်ားအလယ္၊ အင္ဒိုနီးရွားႏိုင္ငံ အဆုံး အင္းက်ားသုေတသနကို ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသည္လည္း ယင္း၏ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခု ျဖစ္သည္။

အင္းက်ားေလ့လာေရးလုပ္ငန္းကို သစ္ေတာဦးစီးဌာန ေအာက္စဖို႔ တကၠသိုလ္၏ ဇီဝေဗဒဌာန လက္ေအာက္ရွိWildlife Conservation Research Unit (WildCRU)ႏွင့္အတူ သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးအဖြဲ႕ (ျမန္မာ ႏိုင္ငံအစီအစဥ္) က ပူးေပါင္းသုေတသနျပဳလုပ္ေနျခင္းျဖစ္သည္။

အင္းက်ားေခၚ သစ္တက္က်ား (Clouded Leopard) ကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အနည္းဆုံး ၁၅ ေနရာတြင္ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း သုေတသနမွတ္တမ္းမ်ားအရ သိရသည္။ ယခုႏွစ္တြင္လည္း ထမံသီေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ ၂ဝ၁၄-၂ဝ၁၅ ႏွင့္ ၂ဝ၁၅-၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္တို႔၌ သုေတသနျပဳလုပ္ခဲ့ေသာ ဧရိယာ ႏွစ္ခုတြင္ပင္ ကင္မရာေထာင္ေခ်ာက္ အလုံး ၁၆ဝ ျဖင့္ သုေတသနထပ္မံျပဳ လုပ္ေနေၾကာင္း၊ ယခုႏွစ္ သုေတသနမ်ားႏွင့္ ယခင္ႏွစ္မ်ားက ျပဳလုပ္ၿပီးေသာ သုေတသနမ်ားကို ႏႈိင္းယွဥ္ကာ အင္းက်ားအေကာင္ေရ တိုးပြားလာသလား၊ ေလ်ာ့နည္းလာသလား၊ တည္တံ့ေနသလား ဆိုသည္ကိုေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာ သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ဦးလွႏိုင္က ေျပာသည္။

အင္းက်ားကိုေလ့လာရန္ စာရင္းေကာက္ဧရိယာတစ္ခုကို အနည္းဆုံး ၁၆ဝ စတုရန္းကီလိုမီတာခန္႔ လႊမ္းၿခဳံႏိုင္ေအာင္ ေလ့လာၿပီး အင္းက်ားသည္ ေၾကာင္ႀကီးမ်ဳိးစိတ္ထဲတြင္ အငယ္ဆုံး (က်ား၊ က်ားသစ္၊ အင္းက်ား)၊ ေၾကာင္ငယ္မ်ဳိးစိတ္ထဲတြင္ အႀကီးဆုံး (အင္းက်ား၊ ေၾကာင္မင္း၊ ေၾကာင္တံငါ၊ ေၾကာင္သလင္း၊ ေတာေၾကာင္၊ သစ္ေၾကာင္) ျဖစ္သည္။ ထမံသီေဘးမဲ့ေတာတြင္ ပင္ျမင့္သစ္ပင္ႀကီးမ်ား ရွိေနသည့္အေနအထားက အင္းက်ားမ်ားေနထိုင္ က်က္စားမႈကုိ ျပန္လည္ေကာက္ခ်က္ခ်ႏိုင္သည္။

အင္းက်ားမ်ားကို သဘာဝေတာေတာင္ ေရေျမေကာင္းမြန္ျခင္း၏ အမွတ္လကၡဏာ သို႔မဟုတ္ ျပယုဂ္မ်ဳိးစိတ္ (Ambassador Species/ Flagship Species)ဟူ၍ သစ္ေတာႏွင့္ သားငွက္ထိန္းသိမ္းေရးသမားမ်ား က သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ ၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္ ႏိုဝင္ဘာ ၂၇ ရက္က ထုတ္ျပန္ ထားေသာသုေတသနစာတမ္းတြင္ အင္းက်ားမ်ဳိးစိတ္မ်ားကို ယင္းတို႔ရွင္သန္ ေနထုိင္သည့္ နီေပါႏိုင္ငံမွ ဟိမဝႏၲာေတာင္စြယ္အတိုင္း အင္ဒိုခ်ိဳင္းနားကြၽန္းဆြယ္ အထိ သဘာဝေတာေတာင္ေရေျမေကာင္းမြန္ျခင္း၏ ကိုယ္စားျပဳမ်ဳိးစိတ္၊ အၫႊန္းလကၡဏာျပမ်ဳိးစိတ္ဟူ၍ သတ္မွတ္ထားသည္။

ထမံသီေတာ႐ိုင္းတိရစၧာန္ေဘးမဲ့ေတာတြင္ သုေတသနျပဳလုပ္ခ်က္မ်ား အရ အင္းက်ားမ်ားပ်ံ႕ႏွံ႔ေနထိုင္မႈမွာ အနည္းဆုံး ၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၄၄ ရာခိုင္ႏႈန္း အထိရွိသည္။ ေဘးမဲ့ေတာ၏ စာရင္းေကာက္ ဧရိယာ ႏွစ္ခုလုံးမွ အခ်က္ အလက္မ်ားကို အေျခခံတြက္ခ်က္ၾကည့္ရာ ၁ဝဝ စတုရန္းကီလိုမီတာတြင္ အင္းက်ား ႏွစ္ေကာင္ခန္႔ ေနထိုင္က်က္စားလ်က္ရွိသည္ဟု ယင္းေဘးမဲ့ေတာတြင္ အင္းက်ား သုေတသနျပဳလုပ္ေနသူက ေျပာသည္။ (အေနာက္ဘက္ ဧရိယာတြင္ အင္းက်ား ေကာင္ေရ 0.60 ± SD 0.24 ႏွင့္ အေရွ႕ဘက္ ဧရိယာတြင္ အင္းက်ားေကာင္ေရ 3.05 ± SD 1.03) ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်ား၊ က်ားသစ္ၿပီးလွ်င္ အင္းက်ားမွာ ထူးျခားသည့္ ေၾကာင္မ်ဳိးစိတ္တစ္မ်ဳိးျဖစ္သည္။ တစ္ကမၻာလုံးတြင္ က်ား၊ က်ားသစ္ အေကာင္ေရ သိသိသာသာ ေလ်ာ့နည္းက်ဆင္းလာခ်ိန္တြင္ အင္းက်ားသည္လည္း တတိယေနရာသို႔ ေရာက္ရွိလာသည္။ အေရာင္အေသြး လွပဆန္းၾကယ္ျခင္း၊ ဆြဲေဆာင္မႈရွိျခင္းေၾကာင့္ တရားမဝင္ေစ်းကြက္တြင္ က်ားႏွင့္ က်ားသစ္မရွိေတာ့ခ်ိန္တြင္ အင္းက်ားဆီသို႔ ဦးတည္လာၾကသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ အင္းက်ားမ်ိဳးစိတ္ကို ၿခိမ္းေျခာက္လာေနမႈမ်ားလည္း ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ က်ားႏွင့္ က်ားသစ္တို႔ ရွားပါးလာခ်ိန္တြင္ အင္းက်ားဘက္ လွည့္လာၿပီး တိုက္႐ိုက္သတ္ျဖတ္ခံလာရျခင္းက တရားမဝင္ ေရာင္းဝယ္ေဖာက္ ကားမႈဆီကို ဦးတည္လာေနသည္။

''သဘာဝသစ္ေတာေတြရဲ႕ ဆည္းလည္းေတြလည္းျဖစ္၊ သဘာဝေတာ ေတြကို လူေတြအကူအညီမပါဘဲတည္ေထာင္ေပးေနတဲ့၊ သဘာဝေဂဟစနစ္ ကို ဖန္တီးတည္ေဆာက္တဲ့ အင္ဂ်င္နီယာေတြလို႔ တင္စားႏိုင္ေလာက္တဲ့ ေမ်ာက္လႊဲေက်ာ္ေတြ၊ အင္းက်ားေတြ ေနထိုင္က်က္စားရာ သဘာဝေတာေတြ ေပ်ာက္ဆုံးလာေနပါၿပီ''ဟု ဦးလွႏိုင္က ေျပာသည္။

ထို႔အျပင္ က်ား၊ က်ားသစ္ႏွင့္ အင္းက်ားတို႔၏ အစားခံသတၱဝါမ်ားလည္း အမဲလိုက္ သတ္ျဖတ္စားေသာက္ေသာသူမ်ားေၾကာင့္ ရွားပါးလာသည့္အတြက္ အင္းက်ားမ်ားအသက္ရွင္သန္ရပ္တည္ရန္၊ မ်ဳိးပြားရန္ ၿခိမ္းေျခာက္ခံလာရေသာ အေနအထားကိုေရာက္ရွိလာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ သဘာဝေတာေတာင္ေရေျမကို ေရရွည္ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာႏိုင္ရန္ အင္းက်ား သုေတသနလုပ္ငန္းမ်ားကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္သြား မည္ဟု အင္းက်ားထိန္းသိမ္းေရးေဆာင္ရြက္ေနသူ ဦးလွႏိုင္က ဆိုသည္။

ညီတူး