ကမ္းႏွစ္ဖက္အၾကား ပင္လယ္သမုဒၵရာျခား

ကုိရင္ၾသ

ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈတုိ႔ ကို ဖြင့္လွစ္ေပးျခင္းျဖင့္ စီးပြားေရးတိုးတက္ မႈရရွိေနေသာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ ပစိ ဖိတ္ ႏႈတ္ခမ္းသတ္ႏိုင္ငံမ်ား၏ ႏွစ္ပတ္
လည္ ထိပ္သီးညီလာခံကို အိမ္ရွင္အျဖစ္
လက္ခံ က်င္းပလ်က္ရွိသည္ဆိုေသာ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို ကြၽႏ္ုပ္ဖတ္႐ႈရေလေသာ အခါ အာရွ-ပစိဖိတ္ စီးပြားေရး ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈအဖြဲ႕ (ေအပက္) ဘာလဲ၊ ဘယ္လဲဟု ကြၽႏ္ုပ္ စူးစမ္းေလ့လာမိေလ၏။

ဒါနန္းမွာက်င္းပ

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ မနီလာၿမိဳ႕၌ ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ရက္မွ ၁၇ ရက္အထိ အာဆီယံ ထိပ္သီး
အစည္းအေဝးအပါအဝင္ ဆက္စပ္အစည္း
အေဝးမ်ား က်င္းပရန္ရွိေနစဥ္ ေအပက္ ထိပ္သီးညီလာခံကို ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ဒါနန္း ၿမိဳ႕၌ က်င္းပျခင္းျဖစ္ေလသည္။

ဒါနန္းၿမိဳ႕ဟူသည္ကား ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ၏ ပင္လယ္ကမ္း႐ိုးတန္း၌ တည္ရွိေသာ အပန္းေျဖစခန္းၿမိဳ႕ပါေပတည္း။ ဒါနန္း သည္ ဗီယက္နမ္၏ တတိယအႀကီးဆံုး ၿမိဳ႕ႀကီးျဖစ္ၿပီးလွ်င္ ယင္းၿမိဳ႕၌ ႐ႈမၿငီးဖြယ္ရာ ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသတစ္ေၾကာ၌ အပန္းေျဖ စခန္းမ်ားႏွင့္ ဟိုတယ္ငယ္မ်ား စီစီရီရီေပၚ ထြန္းလာရန္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား အားႀကိဳးမာန္တက္ တည္ေဆာက္လ်က္ရွိ ေနခ်ိန္ျဖစ္၏။

ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ကား အထည္ခ်ဳပ္ လုပ္ငန္းမ်ား ျမႇင့္တင္ကာ ျပည္ပေစ်းကြက္ မ်ားသုိ႔ ထိုးေဖာက္လ်က္ရွိၿပီး ဆမ္ေဆာင္း အီလက္ထရြန္နစ္ကုမၸဏီ၏ မိုဘိုင္းဖုန္း မ်ား ေစ်းကြက္တင္ႏိုင္ေရးအတြက္ အႀကီး ဆံုးေသာ ထုတ္လုပ္မႈ အေျခစိုက္စခန္း အျဖစ္ ရပ္တည္ေနေသာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ လည္း ကြၽႏ္ုပ္ သတိမူမိ၏။

တက္သုတ္႐ိုက္ကာ စီးပြားေရးခ်ဲ႕ထြင္ ေနေသာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံသည္ ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္
တြင္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈႏႈန္း ၆ ဒသမ ၂
ရာခိုင္ႏႈန္းရွိခဲ့သည္။ သုိ႔စဥ္မွ်ေလာက္ စီးပြားေရး ေရွ႕တိုးေနေစကာမူ တစ္ဦးက် ဂ်ီဒီပီ (ျပည္တြင္း အသားတင္ထုတ္လုပ္မႈ တန္ဖိုး) မွာ ေဒၚလာ ၂၂ဝဝ ေအာက္၌ သာ ရွိေနေပရာ ေအပက္အဖြဲ႕ဝင္ႏိုင္ငံ မ်ားအတြင္း အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ရွိ ႏိုင္ငံတစ္ ႏိုင္ငံအျဖစ္ က်ဳံ႕က်ဳံ႕ယံု႔ယံု႔ရွိေနရွာ၏။

၉၅ သန္းမွ် လူဦးေရတည္ရာ ဗီယက္ နမ္ႏိုင္ငံမွာ ဆင္းရဲမႈတည္းဟူေသာ အရိပ္ အျခည္ကို ထုတ္ေဖာ္ေနရဆဲျဖစ္ၿပီး သဘာဝေဘးအႏၲရာယ္မ်ား၏ အထု၊ အပုတ္၊ အ႐ိုက္၊ အေမာင္းကို ႏွစ္စဥ္လိုလို ပင္ ေတြ႕ၾကံဳခံစားေနရသည္။ ေအပက္ အစည္းအေဝးမ်ား မက်င္းပမီ ရက္အနည္း
ငယ္မွ်သာ လိုေတာ့ခ်ိန္မွာပင္ ဒါနန္းၿမိဳ႕ အနီး ကမ္း႐ိုးတန္းေဒသကို မုန္တိုင္းမ်ား က ဒုန္းဒုန္းဒင္းဒင္း ျမည္သံေပး၍ ဝင္ ေရာက္ခဲ့ၾကေသးသည္။

ေအပက္ဟူသည္ကား

ေအပက္ဟူသည္ကား ၾသစေၾတးလ်၊ ဘ႐ူႏိုင္း၊ ကေနဒါ၊ ခ်ီလီ၊ တ႐ုတ္၊ ေဟာင္ ေကာင္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုရီး ယား၊ မေလးရွား၊ မကၠဆီကို၊ နယူးဇီလန္၊ ပါပူဝါနယူးဂီနီ၊ ပီ႐ူး၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ႐ုရွား၊ စင္ကာပူ၊ တ႐ုတ္တိုင္ေပ၊ ထိုင္း၊ အေမရိ ကန္ႏွင့္ ဗီယက္နမ္တုိ႔ပါဝင္ေသာ ပစိဖိတ္ ႏႈတ္ခမ္းသတ္ႏိုင္ငံမ်ား ပါဝင္ေသာအဖြဲ႕ အစည္းျဖစ္သည္။

အာရွ-ပစိဖိတ္ေဒသတစ္ဝန္း လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ေရးျမႇင့္တင္ႏိုင္ရန္ ယင္း အဖြဲ႕အစည္းကို ၁၉၈၉ ခုႏွစ္တြင္ ထူေထာင္ခဲ့ေလသည္။

ေအပက္ညီလာခံႀကီးသည္ကား သိမ္ေမြ႕ ႏူးညံ့လွသည့္ သံတမန္ေရးေတြ႕ထိဆက္ဆံ မႈျဖစ္တည္ရာ ေနရာေပတည္း။

ဇြတ္တိဇြတ္ထိုး ေဟာေဟာဒိုင္းဒိုင္း ေျပာဆိုတတ္သူ အေမရိကန္သမၼတႀကီး ေဒၚနယ္ထရန္႔သည္ အာရွေခါင္းေဆာင္ မ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမည့္ ညီလာခံသုိ႔ တက္ေရာက္ရန္အတြက္ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ သုိ႔ ႏိုဝင္ဘာ ၁ဝ ရက္တြင္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ ေပသည္။ အာရွေခါင္းေဆာင္မ်ားအျပင္ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား ဆံုစည္းၾကသည့္ ပြဲတြင္ တပ္အပ္ေသခ်ာ ႀကိဳတင္ေဟာကိန္း ထုတ္ျခင္းငွာ မစြမ္းသာေသာ ေတြ႕ထိဆက္ဆံမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္ဟု ႐ႈဆၾကရ၏။ ကမၻာ့ေရႊထီးေဆာင္းမင္းတုိ႔ တစ္သိုက္တစ္ ဝန္း ေဆြးေႏြးျငင္းခံုၾကရန္လည္းရွိေန၏။

သီးသီးသန္႔သန္႔ မေတြ႕ဆံု

သမၼတ ထရန္႔ႏွင့္ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ တန္းတန္းမတ္မတ္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမည့္ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးတစ္ဦးမွာကား ႐ုရွားေခါင္းေဆာင္ ဗလာဒီမာပူတင္ျဖစ္၏။

သူတုိ႔ႏွစ္ဦးအတြက္ တစ္ေပါက္တစ္လမ္း အကဲစမ္းမည့္ပြဲ ျဖစ္ေပရာ့ထင့္။ အေၾကာင္းမူကား အေမရိကန္ ေရြးေကာက္ပြဲအႀကိဳကာလက သမၼတပူတင္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုရန္ ထရန္႔၏ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးေရးအဖြဲ႕မွ ႏိုင္ငံျခားေရးမူဝါဒလက္ေထာက္ တစ္ဦးက အေျမာ္အျမင္ ႀကီးမားလွသည့္ အၾကံအစည္တစ္ရပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပံုအျဖစ္သနစ္မွာ မၾကာမီက ဘြားခနဲ ေပၚလာခဲ့ျခင္းေၾကာင့္
ျဖစ္၏။ မဲဆြယ္စည္း႐ံုးေရး အရာရွိတစ္ဦးက 'ကရင္မလင္'ႏွင့္ ခ်ိတ္ဆက္လုပ္ကိုင္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့မႈ၏ ခိုင္လံုေသာ အေထာက္အထားအျဖစ္ ကမၻာ့မီဒီယာတုိ႔က ေရးသားေဖာ္ျပၾက၏။

ျဗဳန္းစားျဗင္းစား ေပၚလာသည့္ အျဖစ္ သနစ္သည္လည္းေကာင္း၊ ဖက္ဒရယ္စံုစမ္း စစ္ေဆးေရးဗ်ဴ႐ို (အက္ဖ္ဘီအိုင္)က ထရန္႔၏ လုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္ႏွစ္ဦးကို စြဲခ်က္တင္ကာ စံုစမ္းစစ္ေဆးျခင္းသည္လည္းေကာင္း ၿပီးခဲ့ေသာ အေမရိကန္ေရြးေကာက္ပြဲကို ဝင္ေႏွာက္ရန္ ထရန္႔ႏွင့္ သူ၏ မဲဆြယ္ စည္း႐ံုးေရးအဖြဲ႕တုိ႔ ဇာတ္တိုက္ကာ လုပ္ ေဆာင္ခဲ့သည္ဆိုေသာ သူ၏ ႏိုင္ငံေရး ရန္သူမ်ားကို အထင္ေရာက္ေစေလသည္။

သမၼတထရန္႔ႏွင့္ သမၼတပူတင္တုိ႔သည္ ႏိုဝင္ဘာ ၁ဝ ရက္က ေအပက္ထိပ္သီး ညီလာခံ ညစာစားပြဲ၌ ေတြ႕ဆံုခဲ့ၾကရာတြင္ လက္ဆြဲႏႈတ္ဆက္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ၎ တုိ႔ႏွစ္ဦး သီးသီးသန္႔သန္႔ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး ရန္ အစီအစဥ္မရွိပါဟု အိမ္ျဖဴေတာ္က ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

ေအပက္ညီလာခံ က်င္းပခ်ိန္ကာလ အတြင္း သမၼတထရန္႔ႏွင့္ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ႐ိုဒရစ္ဂို ဒူတာေတးတုိ႔ ေတြ႕ဆံုမည့္ပြဲကို လည္း ကမၻာက စိတ္ဝင္တစား ေစာင့္ ၾကည့္ေနၾက၏။ သူတုိ႔ႏွစ္ဦးစလံုးကို မဆုတ္
မဆိုင္း ေျပာတတ္သူမ်ားအျဖစ္ ကမၻာက ႐ႈျမင္ၾက၏။

'ျပစ္ဒဏ္ခတ္သူ' ၿမိဳ႕ေတာ္ဝန္ေဟာင္း ဒူတာေတးမွာ ယခင္အေမရိကန္သမၼတ ဘားရက္အိုဘားမားအား နင္ပဲငဆ ေျပာခဲ့
ျခင္းအတြက္ စိတ္ဆတ္သူအျဖစ္ ကမၻာက ႐ႈျမင္ၾက၏။ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ မူးယစ္ေဆး ဝါးတိုက္ဖ်က္ေရးစစ္ပြဲတြင္ ဥပေဒေဘာင္ ေက်ာ္ လုပ္ေဆာင္မႈမ်ားရွိသည္ဟု အိုဘား
မားက ေဝဖန္ဓိကျပဳရာမွ အက်ယ္အက်ယ္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာမ်ား ျဖစ္ခဲ့ရ၏။ ကမၻာ့ သတင္းဇာတ္ခံုေပၚ၌ အုတ္ေအာ္ေသာင္း တင္း သတင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့၏။

အိုဘားမားအေပၚ ပုဂၢိဳလ္ေရးအျမင္ မၾကည္လင္သူႏွစ္ဦး ျဖစ္ဖြယ္ရွိေသာ ထရန္႔ႏွင့္ ဒူတာေတးတုိ႔မွာ ယခုအခါ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး သင့္ျမတ္ခ်စ္ခင္ေနၾကၿပီး မူးယစ္ ေဆးဝါးတိုက္ဖ်က္ေရး စစ္ပြဲကို ဆင္ႏႊဲေနသူ ဖိလစ္ပိုင္ေခါင္းေဆာင္ကို အေမရိကန္ ေခါင္းေဆာင္က ခ်ီးက်ဴးေထာမနာျပဳမႈပင္ ရွိေနၿပီဟု သတင္းမ်ားေပၚထြက္ခဲ့သည္။

ေနာက္ဆံုးခရီးတစ္ေထာက္

သမၼတ ထရန္႔သည္ ဗီယက္နမ္၌ရွိေနစဥ္ ဒူတာေတးႏွင့္ သီးျခားေတြ႕ဆံုခြင့္မရသည့္ တိုင္ ႏိုဝင္ဘာ ၁၃ ရက္တြင္ သီးသန္႔ေတြ႕ ဆံုရန္ စီစဥ္ထားသည္။ သမၼတထရန္႔ သည္ အာရွခရီးစဥ္၏ ေနာက္ဆံုးခရီးတစ္ ေထာက္ရပ္နားရာ ႏိုင္ငံအျဖစ္ ဖိလစ္ပိုင္ သုိ႔ ဆက္လက္သြားေရာက္မည္ျဖစ္ၿပီး အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံကို အိမ္ရွင္အျဖစ္ လက္ခံက်င္းပသူ ဒူတာေတးႏွင့္ ေဆြးေႏြးမည္ျဖစ္သည္။ သမၼတထရန္႔ သည္ ဟာဝိုင္ယီမွ အစျပဳ၍ အာရွတစ္ခြင္ လွည့္လည္ခဲ့ရာတြင္ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ တိုက်ဳိ၊ ေတာင္ကိုရီးယားႏိုင္ငံ ဆိုးလ္၊ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ ေပက်င္း၊ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ ဒါနန္းႏွင့္ ဟႏြိဳင္း၊ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ မနီလာတုိ႔သုိ႔ ဆင့္ကဲဆင့္ကဲ သြားေရာက္လ်က္ရွိေနခ်ိန္ျဖစ္သည္။

ေအပက္ညီလာခံႀကီးကို ဝွဲခ်ီးသဘင္ ဆင္ယင္က်င္းပေနခ်ိန္ ကာလအတြင္း
နယူးဇီလန္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်ာဆင္ဒါအာဒန္ႏွင့္ သမၼတထရန္႔တုိ႔ မည္သုိ႔မည္ပံု မ်က္ႏွာျပၾကမည္ကို ကမၻာက ေစာင့္ၾကည့္လ်က္ရွိေနၾက၏။

ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အာဒန္မွာ ၃၇ ႏွစ္အရြယ္ မွ်သာရွိေသးၿပီး ၾသဂုတ္လတြင္ ပါတီအႀကီးအကဲေနရာကို ရယူခဲ့ၿပီးလွ်င္ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅ဝ ၾကာကာလအတြင္း နယူးဇီလန္ႏိုင္ငံ၏ ငယ္ရြယ္ႏုပ်ဳိဆံုး အမ်ဳိးသမီး ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းရြက္ေနသူပါေပတည္း။

အမ်ဳိးသမီးမ်ားအား ထိကပါးရိကပါး ေျပာဆိုမႈကို နားခါးသူ အာဒန္မွာ သမၼတ ထရန္႔ႏွင့္ မည္ကဲ့သုိ႔ေသာ ေတြ႕ဆံုမႈမ်ဳိး တြင္မဟူ သံတမန္တစ္ဦးပမာ က်င့္ၾကံမည္
ဟု ဆိုထားသည္။ ႏိုင္ငံေရးေရာင္စဥ္လိႈႈင္း မ်ား မည္သုိ႔ပင္ ကြဲျပားျခားနားေစကာမူ ကမၻာ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ သေဘာလကၡဏာ
မွာ ထူးမျခားနားသာလွ်င္ျဖစ္ေၾကာင္း၊ အေမရိကန္ေခါင္းေဆာင္အျဖစ္ ျပည္သူ
တုိ႔၏ဆႏၵႏွင့္အညီ တင္ေျမႇာက္ခံထားရသူ ထရန္႔ႏွင့္ အေမရိကန္ ဒီမိုကေရစီစနစ္တုိ႔ ကို မိမိက တ႐ိုတေသ ေလးစားမည္သာျဖစ္ေၾကာင္း အာဒန္က ေျပာခဲ့ဖူးေလသည္။

အိုပက္ညီလာခံကာလအတြင္း ေဒါင္း တင္ေမာင္းတင္ ေတြ႕ဆံုၾကဖြယ္ရွိသူႏွစ္ဦး မွာ ၾသစေၾတးလ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မယ္ကြမ္း တန္ဘူးႏွင့္ သမၼတထရန္႔တုိ႔ျဖစ္ၾကမည္ဟု ဆိုသည္။ သူတုိ႔ႏွစ္ဦးမွာ ဒုကၡသည္မ်ားအေရးျပႆနာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ထံုေတေတ ေျပာဆိုခဲ့ၾကဖူး၏။

သမၼတထရန္႔သည္ ႏိုဝင္ဘာ ၁ဝ ရက္ က ေအပက္စီအီးအို ထိပ္သီးညီလာခံ၏ ေနာက္ဆံုးေန႔တြင္ မိန္႔ခြန္းေျပာၾကားခဲ့ရာ တြင္ ခါးခါးသီးသီး အသံုးအႏႈန္းမ်ားျဖင့္ ေဝဖန္ေျပာၾကားခဲ့ေလသည္။

အာရွႏွင့္ ပစိဖိတ္ေဒသရွိ ႏိုင္ငံမ်ား သည္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအား စီးပြားေရးအရ က်ဴးေက်ာ္မႈ ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း ထရန္႔က ေျပာၾကားသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ၌ ရွိေနစဥ္အတြင္း ယင္းႏိုင္ငံႏွင့္ပတ္သက္၍ ဟိမဝႏၲာခ်ီးမြမ္းခန္းထုတ္ခဲ့ေသာ ထရန္႔က ဒါနန္းၿမိဳ႕၌ သံတမန္ေရးအရ ေလသံေျပာင္း
လဲသြားခဲ့သည္။ စီအီးအိုမ်ား တက္ေရာက္ ေသာ ညီလာခံ၌ သူ၏ေျပာဆိုပံုမွာ ျပစ္တင္ႀကိမ္းေမာင္းသည့္ ပံုမ်ဳိးျဖစ္ေနသည္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံႏွင့္တကြ အျခားေသာႏိုင္ငံမ်ား သည္ ေခါင္းပံုျဖတ္ အျမတ္ထုတ္ေသာ စီးပြားေရး မူဝါဒမ်ားကို က်င့္သံုးေနေၾကာင္း၊ ယင္းမူဝါဒမ်ားေၾကာင့္ အေမရိကန္တြင္ အလုပ္အကိုင္ေနရာမ်ား ဆံုး႐ံႈးေနရၿပီး စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား က်ဆင္းရေၾကာင္း သူက ျပစ္တင္သည္။

အာရွစီးပြားေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ တ႐ုတ္ေခါင္းေဆာင္တုိ႔အၾကား သိသိသာသာ သေဘာထားကြဲလြဲမႈကို ေတြ႕ျမင္ရေသာ အိုပက္ေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ ေတြ႕ဆံုပြဲသည္ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာ၏ ဟိုဘက္ကမ္းႏွင့္ သည္ဘက္ကမ္း ႏိုင္ငံမ်ားအၾကား မူဝါဒမ်ားအရ ကြာဟမႈမ်ားရွိေနပံုကို ေတြးေတာ မိရင္း ''ကမ္းႏွစ္ဖက္အၾကား ပင္လယ္သမုဒၵရာျခား'' ဟု ကြၽႏ္ုပ္ က်ဴးရင့္မိပါ သတည္း။ ။

Ref: Trump's trickey talks: world leader meetings to watch at the Apec summit
(Guardian)