ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါႏွင္႕ပတ္သက္ၿပီး က်န္းမာေရးအသိပညာေပးေျပာၾကားမႈမ်ား

လက္ရွိျဖစ္ပြားေနသည့္ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါ A(H1N1) pdm 09 ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ျပည္သူမ်ား ပိုမိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔သိရွိေစေရး က်န္းမာေရးႏွင့္ အားကစားဝန္ႀကီးဌာနမွ တိုင္းေဒသႀကီးႏွင့္ ျပည္နယ္အသီးသီးရွိ ကုသေရးဦးစီးဌာနႏွင့္ ျပည္သူ႔က်န္းမာေရးဦးစီးဌာနတို႔ပူးေပါင္း၍ အသိပညာေပးေဟာေျပာပြဲမ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ရွိသည္။ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေနျပည္ေတာ္ လယ္ေဝးၿမိဳ႕ရွိ ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးတြင္ အသိပညာေပးေဟာေျပာပြဲတစ္ရပ္ကို ယေန႔ နံနက္ပိုင္းက ျပဳလုပ္ခဲ့ရာ တာဝန္ရွိသူမ်ား၏ က်န္းမာေရးအသိပညာေပးေျပာၾကားမႈမ်ားကို ေဖာ္ျပလိုက္ရပါသည္-

ေဒါက္တာနန္း႐ူပဟန္
(ေဆး႐ုံအုပ္၊ လယ္ေဝးၿမိဳ႕နယ္
ခုတင္(၁ဝဝ)ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီး)

ဒီေဆး႐ုံႀကီးမွာေတာ့ ျပင္ပလူနာအေနနဲ႔ ျပတာရွိတယ္။ အတြင္းလူနာအေနနဲ႔ တင္တာ ရွိတယ္။ ျပင္ပလူနာအေနနဲ႔ လာျပရင္ေတာ့ လူနာေတြကို တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြကို ေသခ်ာၾကည့္႐ႈၿပီး ျပင္ပလူနာအေနနဲ႔ပဲျပၿပီး အိမ္ျပန္လႊတ္ရမလား၊ ဒါမွမဟုတ္ ေဆး႐ုံ တက္ကုသသင့္သလား ခြဲျခားပါတယ္။ တကယ္လို႔ ျပင္ပလူနာအေနနဲ႔ပဲ ကုသဖို႔ လိုတယ္ဆိုရင္ လိုအပ္တဲ့ကုသမႈေတြေပးၿပီး ျပန္လႊတ္ပါတယ္။ အဲဒီလို ျပန္လႊတ္တဲ့ေနရာ မွာလည္း သူတို႔အတြက္ သိသင့္သိထိုက္တဲ့ ပညာေပးအစီအစဥ္ေတြကို တစ္ခါတည္း ေျပာျပေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ အမ်ား သိၿပီးျဖစ္တဲ့ ရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါပါ။ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းကေန ကူးစက္တတ္တဲ့ ေရာဂါျဖစ္ပါတယ္။ တုပ္ေကြးဆိုတဲ့အတိုင္း ဖ်ားမယ္၊ ႏွာေခ်မယ္၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္၊ ႏုံးေခြမယ္ ဒီလို လကၡဏာေတြျပပါတယ္။ ရာသီတုပ္ေကြးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မိမိကိုယ္တိုင္ကစၿပီး ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ပါဆိုတဲ့ ေဆာင္ပုဒ္နဲ႔လုပ္ေဆာင္ သင့္ပါတယ္။

ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္ဆိုရင္ အုပ္ၿပီး ဆိုးေစခ်င္ပါတယ္။ ဒါမွသာ ေရာဂါရွိေနတဲ့ လူဆီကေန တျခားလူဆီကို မကူးမွာျဖစ္ပါ တယ္။ ၿပီးတဲ့အခါက်ေတာ့ လက္ကိုေဆးရ ပါမယ္။ လက္ကို ဘာေၾကာင့္ ေဆးရသလဲ ဆိုရင္ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးေတြက ကြၽန္မတို႔ရဲ႕ ေဘးနားမွာရွိတဲ့ ၾကားခံပစၥည္းျဖစ္တဲ့ စားပြဲတို႔၊ တံခါးလက္ကိုင္တို႔မွာ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့ အခ်ိန္မွာ အဲဒီပိုးေတြ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြက ရွိေန တတ္တယ္။ ခုနက ပစၥည္းေတြကို ကိုင္မိမယ္၊ ၿပီးရင္ ႏွာေခါင္းကိုကိုင္မယ္၊ ပါးစပ္ကို ကိုင္မိ မယ္ဆိုရင္ အဲဒီကေနတစ္ဆင့္ ကူးမွာစိုးတဲ့ အတြက္ လက္ကိုေသခ်ာေဆးသင့္ပါတယ္။

ၿပီးရင္ ကိုယ္ခံအားေကာင္းေအာင္ ေနသင့္ပါတယ္။ မက္စ္တပ္ထားတယ္ဆိုရင္ ဒီဗိုင္းရပ္စ္ပိုးဟာ လုံးဝကာကြယ္ႏိုင္မယ္ဆိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ N95မက္စ္ဆိုတာေတာင္မွ ၉၅ ရာခိုင္ႏႈန္းပဲ ကာကြယ္တာပါ။ အဲဒါကို ေတာ့ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြ၊ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္ေပးတဲ့သူေတြက ပိုၿပီးေတာ့ တပ္သင့္ပါတယ္။ ဆာဂ်ီကယ္ မက္စ္က ခုနက ေျပာသလို ေရာဂါခံစားေနရတဲ့သူေတြ၊ တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ေနတဲ့သူေတြ တပ္ထားရင္ သူတို႔ဆီကေန တျခားသူေတြဆီကို ေရာဂါပိုး မကူးစက္ႏိုင္ပါဘူး။

အခုရာသီတုပ္ေကြးေရာဂါဆိုၿပီးေတာ့ လူေတြေၾကာက္လန္႔ေနၾကတယ္။ သိပ္ၿပီး ေတာ့ မေၾကာက္ၾကဖို႔ကိုလည္း တိုက္တြန္းခ်င္ ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး မိမိကိုယ္တိုင္ကေနစၿပီး ကာကြယ္ရမယ္ဆိုၿပီးေတာ့လည္း တိုက္တြန္း ခ်င္ပါတယ္။ အခုက်န္းမာေရးပညာေပး ဗီႏိုင္းေတြ၊ ပိုစတာေတြကို လူစည္ကားတဲ့ေနရာ ေတြမွာ တပ္ထားပါတယ္။ အဲဒါေတြကို ဖတ္႐ႈၿပီးေတာ့လည္း တစ္ဆင့္စကားနဲ႔တစ္ဆင့္ ပညာေပးေလးေတြ မွ်ေဝေပးဖို႔ကိုလည္း ေတာင္းဆိုခ်င္ပါတယ္။

ဦးဝင္းျမင့္
(လက္ေထာက္ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး၊
က်န္းမာေရးအသိပညာျမႇင့္တင္ေရးဌာန)

ကြၽန္ေတာ္ ျပည္သူေတြကို ေျပာခ်င္တာ ကေတာ့ လိုတိုရွင္းေလးပါ။ သူတို႔နားထဲ မွတ္မိလြယ္ေအာင္နဲ႔ အလြတ္မွတ္ေစခ်င္တဲ့ သေဘာပါပဲ။ ''အုပ္၊ ျပာ၊ ေရွာင္၊ ေရေသာက္လို႔၊ လုံေလာက္စြာ နားၾကပါ၊ ဤရာသီ ဒီတုပ္ေကြးကင္းပေစေရး'' ကဗ်ာ ေလး စပ္ထားပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေတြထဲက အုပ္၊ ျပာ၊ ေရွာင္ သုံးခ်က္က ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္း ဆိုးတဲ့သူတိုင္းဟာ လက္ကိုင္ပဝါ ဒါမွမဟုတ္ တစ္႐ွဴး၊ တစ္ခါသုံးႏွားေခါင္းစည္းေတြနဲ႔ ပါးစပ္ နဲ႔ ႏွာေခါင္းတို႔ကို လုံေအာင္ပိတ္ထားၾကဖို႔ပါပဲ။ ဖုံးအုပ္ထားၾကဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက အုပ္ပါ။ ျပာ ဆိုတာကေတာ့ အေရးအႀကီးဆုံးပါ။ ႏွာေခါင္းစည္းထက္ ပိုၿပီးအေရးႀကီးတာကေတာ့ လက္ေဆးျခင္း အလုပ္ပါပဲ။ လက္ေဆးျခင္းက ပိုၿပီး ကာကြယ္မႈေပးပါတယ္။ လက္ေဆးတဲ့ အခါမွာ ဆပ္ျပာနဲ႔ ေသခ်ာစြာေဆးေၾကာဖို႔ လိုပါတယ္။ ဘယ္အရာဝတၴဳကိုမဆို ကိုင္တြယ္ ၿပီးတိုင္းပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္ လူနာကို ကိုင္တြယ္ၿပီးတိုင္းပဲျဖစ္ျဖစ္ လက္ေဆးဖို႔၊ မၾကာခဏ လက္ကိုေသခ်ာေဆးေၾကာေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ျပာပါ။ ေရွာင္ ဆိုတာကေတာ့ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ တုပ္ေကြး ေရာဂါ သံသယရွိတယ္လို႔ ထင္လိုက္တာနဲ႔ တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း မိသားစုနဲ႔ နီးကပ္စြာ ေနထိုင္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔၊ ေနာက္တစ္ခါ ေက်ာင္း၊ ေစ်း၊ လူထူထပ္တဲ့
ေနရာေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔လိုသလို ေရာဂါမရွိေသးတဲ့ လူေတြအေနနဲ႔လည္း လူထူထပ္တဲ့ေနရာေတြ၊ လူစုလူေဝးရွိတဲ့ ေနရာေတြကို အတတ္ႏိုင္ဆုံး သြားေရာက္ျခင္းက ေရွာင္ၾကဥ္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ အုပ္၊ ျပာ၊ ေရွာင္ပါပဲ။

ေရေသာက္လို႔ ဆိုတဲ့ေနရာမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကိုယ္ခံအားစနစ္ေကာင္းဖို႔ လိုပါတယ္။ အဲဒီလို ေကာင္းခ်င္ရင္ေတာ့ ဒီရာသီမွာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ေရမ်ားမ်ားေသာက္ ဖို႔၊ မ်ားမ်ားစားဖို႔၊ မ်ားမ်ားအိပ္ဖို႔ စသည္ျဖင့္ လိုအပ္ပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာအရေတာ့ ေရေသာက္ပါလို႔ ေျပာတာပါ။ ေနာက္တစ္ခုက လုံလုံေလာက္ေလာက္ အနားယူေစခ်င္ပါ တယ္။ လုံေလာက္စြာ အနားယူျခင္းကလည္းပဲ အင္အားကိုျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လုံေလာက္စြာ အနားယူပါလို႔ ကၽြန္ေတာ့္အေန နဲ႔ အႀကံျပဳခ်င္ပါတယ္။ ဒါမွသာလွ်င္ ျပည္သူ ေတြ မွတ္မိဖို႔လည္းလြယ္မယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ပညာေပးတဲ့သူေတြလည္း မွတ္မိလြယ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေဒါက္တာျဖဴျဖဴေအး
(ၫႊန္ၾကားေရးမွဴး၊
က်န္းမာေရးအသိပညာျမႇင့္တင္ေရးဌာန)

ဒီရာသီတုပ္ေကြးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ကြၽန္မ တို႔ ေဆာင္ရြက္ထားတာကေတာ့ ျပည္သူ လူထုထဲမွာ က်န္းမေရးအသိပညာေတြ၊ အထူး သျဖင့္ လူထူထပ္တဲ့ေနရာေတြမွာ အသိပညာ ေပးဖို႔အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။ ပိုစတာ သံုးမ်ဳိး၊ လက္ကမ္းစာေစာင္တစ္မ်ဳိး ထုတ္ျပန္ထားပါ တယ္။ ပိုစတာထဲမွာပါတဲ့ အဓိကအခ်က္ ေတြကို ျပည္သူလူထု သိေစခ်င္တဲ့အပိုင္းက သံုးခုရွိပါတယ္။ နံပါတ္(၁)ကေတာ့ ဒီရာသီ တုပ္ေကြး အခုလိုကူးစက္ေနတဲ့အေျခအေန မွာ လူတိုင္းလူတိုင္း ေခ်ာင္းဆိုးတိုင္း ေခ်ာင္ဆိုးတိုင္းမွာ ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါးစပ္ကို အုပ္ထားဖို႔ပါ။ လက္ကိုင္ပဝါ၊ တစ္႐ွဴး၊ တစ္ခါ သုံး မက္စ္ အဲဒါေတြနဲ႔ အုပ္ထားလို႔ရပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ မိမိႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုးလိုက္ တိုင္း တစ္ဖက္သားကို မကူးစက္ေအာင္ အသိေလးနဲ႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယတစ္ခ်က္ကေတာ့ လက္ေဆးဖို႔ပါ။ ဒီလက္ေဆးတာက ေတာ္ေတာ္ကိုအေရးႀကီး တဲ့ အခန္းက႑ကပါဝင္ပါတယ္။ အားလုံး လည္းပဲ သိၿပီးသားျဖစ္မွာပါ။ မၾကာခဏ လက္ေဆးျခင္းက ေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ အပိုင္းမွာ အဓိကက်တဲ့ေနရာမွာ ပါဝင္ပါ တယ္။ တတိယတစ္ခ်က္ကေတာ့ လူထူထပ္တဲ့ ေနရာေတြကို ေရွာင္ဖို႔ပါပဲ။ လူထူထပ္တဲ့ေနရာ ေတြကို ေရွာင္ျခင္းအားျဖင့္ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ကူးစက္ျပန္႔ပြားမႈကို ဟန္႔တား ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပည္သူလူထုကို အဓိက အသိေပးခ်င္တဲ့ အခ်က္ကေတာ့ အဲဒီ သံုးခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ေတာ့ ကြၽန္မတို႔ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္း ေတြဆိုတာ က်န္းမာေရးဌာနတစ္ခုတည္းနဲ႔ ေဆာင္ရြက္လို႔မရပါဘူး။ အခုဆိုရင္ အေထြေထြအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအပိုင္းကေရာ လႊတ္ေတာ္အပိုင္းကေရာ ေနာက္ၿပီး ျပည္သူ လူထုအတြင္းမွာ အေျချပဳေနတဲ့ အဖြဲ႕အစည္း ေတြကေရာ ဒီကိစၥကို အာ႐ုံစိုက္လာတာ ကြၽန္မတို႔အတြက္ အလြန္ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္ၿပီးေတာ့လည္း အာ႐ုံစိုက္ၿပီး ဝိုင္းဝန္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကဖို႔ အထူးတိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္။

(သတင္းအဖြဲ႕)