ႏုိင္ငံတကာျမင္ကြင္း

ရဲရင့္လင္းလက္

မၾကာေသးခင္က က်င္းပၿပီးစီးခဲ့တဲ့ အာဆီယံထိပ္သီး အစည္းအေဝးမွာ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို ရည္ၫႊန္းေျပာဆုိတဲ့ လုပ္ရပ္တစ္ခုကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ပိုင္နက္နယ္ေျမအျငင္းပြားမႈ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ ရဲ႕ စစ္အင္အား ျဖန္႔ၾကက္မႈနဲ႔ ကြၽန္းတုတည္ေဆာက္မႈေတြကို ရည္ၫႊန္းေဖာ္ျပခဲ့တာပါ။ ဒီလို ရည္ၫႊန္းေဖာ္ျပမႈ ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔ မူလျပင္ဆင္ထားတဲ့ ေၾကညာခ်က္ကို ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲခဲ့တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီေျခလွမ္းဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအတြက္ေတာ့ စိတ္အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္စရာျဖစ္မွာပါ။

႐ုိက္တာသတင္းဌာနကို ေျပာၾကားခဲ့တဲ့ အာဆီယံသံတမန္ႏွစ္ဦးရဲ႕ အဆုိအရ မနီလာၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ တ႐ုတ္သံ႐ံုး သံတမန္ေတြဟာ ဖိလစ္ပိုင္အရာရွိေတြကို ခ်ဥ္းကပ္ၿပီး အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္မွာ ပါဝင္မယ့္အေၾကာင္းအရာေတြကို သူတို႔လိုလားသလို ျဖစ္ေအာင္ႀကိဳးပမ္းခဲ့တယ္လို႔ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အာဆီယံေလးႏုိင္ငံဟာ ထုတ္ျပန္ဖုိ႔ျပင္ဆင္ထားတဲ့ မူလေၾကညာခ်က္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ စစ္အင္အားျဖန္႔ၾကက္မႈနဲ႔ ကြၽန္းတုတည္ေဆာက္တဲ့ကိစၥေတြကို ခ်န္လွပ္ထားတာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကန္႔ကြက္ေျပာဆုိခဲ့ပါတယ္။ မႏွစ္က လာအုိမွာထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ေၾကညာခ်က္မွာဒီကိစၥကို ထည့္သြင္းေျပာဆုိခဲ့တာပါ။

တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ အာဆီယံအဖြဲ႕ဝင္ႏုိင္ငံ မဟုတ္တဲ့အတြက္ ဒီထိပ္သီးအစည္းအေဝးကို တက္ေရာက္ႏုိင္ခဲ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႐ုိက္တာသတင္းဌာနက မနီလာၿမိဳ႕မွာရွိတဲ့ တ႐ုတ္သံ႐ံုးကို ေမးျမန္းဖို႔ ႀကိဳးစားခဲ့ေပမယ့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီးဌာနကလည္း ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး မွတ္ခ်က္ေပးဖုိ႔ ေျပာဆိုခဲ့တာေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ခ်က္ခ်င္းလက္ငင္း တုံ႔ျပန္မႈေတြ မျပဳလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အာဆီယံႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ရည္ၫႊန္းေျပာဆုိမႈဟာ အစဥ္အလာထံုးစံေတြနဲ႔အညီ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကို အမည္တပ္ေျပာဆုိခဲ့တာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ စပရက္ တေလ (Spratly) ကြၽန္းစုမွာ ဖန္တီးထားတဲ့ လူလုပ္ ကြၽန္း ခုနစ္ကြၽန္းနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ရည္ၫႊန္းေျပာဆုိမွာကို တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အလြန္အကြၽံ သတိထားတယ္လို႔ပဲ ေျပာရမွာပါ။ အၿပီးသတ္ ေၾကညာခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး သေဘာတူညီခ်က္မရေသးေပမယ့္ ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ အေျပာင္းအလဲက ၫႊန္ျပေနတဲ့ ႏုိင္ငံေရးသေဘာထား ရွိပါတယ္။ ဒါကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ ျပႆနာျဖစ္ေစႏုိင္တဲ့ သူ႔ႏုိင္ငံရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး အာဆီယံအဖြဲ႕က တရားဝင္ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ေတြမွာ ရည္ၫႊန္းေျပာဆုိတာမ်ဳိး မျပဳလုပ္ဖို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းမႈကို အာဆီယံအဖြဲ႕က လက္မခံခဲ့တာပါ။

လက္ရွိအေျခအေနမွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးနဲ႔ အေတာ္ႀကီးကို အဆင္ေျပေနတာပါ။ ဒီလိုအဆင္ေျပတယ္ဆုိေပမယ့္ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္ ေျပာင္းလဲသြားေလာက္ေအာင္ေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံအေပၚ ၾသဇာလႊမ္းမုိးႏုိင္ပံုမရပါဘူး။ တခ်ဳိ႕သတင္းရင္းျမစ္ေတြက ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံဟာ အေတာ္ႀကီးကို ဖိအားေပးခံေနရတယ္လို႔ ဆုိၾကပါတယ္။ ေျပာရရင္ ဒီႏွစ္အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးကို အေမရိကန္ႏုိင္ငံ က အာဆီယံေဒသနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဘယ္လုိမူဝါဒမ်ဳိး ခ်မွတ္မယ္ဆုိတာကို ေရေရရာရာမသိရတဲ့ အေနအထားမ်ဳိးမွာ က်င္းပခဲ့ရတာပါ။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ၾသဇာလႊမ္းမုိးမႈကို တုံ႔ျပန္ ႏုိင္ဖို႔ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ေဒသတြင္းမွာ သူ႔ရဲ႕ေရတပ္အင္အား ဆက္လက္ျဖန္႔ၾကက္ထား၊မထားဆုိတာက မေရမရာျဖစ္ေနတာပါ။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံအၾကားက ပင္လယ္ျပင္ပိုင္နက္နယ္ေျမ အျငင္းပြားမႈအေပၚ ႏုိင္ငံတကာခုံ႐ုံးက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႐ိုးတိုးရိပ္တိပ္ ရည္ၫႊန္းတာမ်ဳိးေတာင္တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက မလိုလားပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီလိုရည္ၫႊန္းမႈမ်ဳိး မျဖစ္ရေလေအာင္ တ႐ုတ္သံတမန္ေတြက လုံးပန္းေနၾကတာပါ။ သံတမန္အသိုင္းအဝိုင္းရဲ႕ အဆုိအရ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ''တရားဥပေဒႏွင့္ သံတမန္ဆုိင္ရာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ားကို အျပည့္အဝအေလးထားလုိက္နာရန္'' ဆုိတဲ့ စာပုိဒ္မပါဝင္ေရးကို အဓိကရည္မွန္းခ်က္အျဖစ္ ခ်မွတ္ၿပီး ေဆာင္ရြက္ႀကိဳးပမ္းေနတာပါ။ ေနာက္ဆုံးရရွိတဲ့ သတင္းေတြအရ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝး ထုတ္ျပန္ေၾကညာခ်က္ ေနာက္ဆုံးမူၾကမ္းမွာ ဒီစာပုိဒ္က ဆက္ပါဝင္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီစာပုိဒ္ကို ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္အခန္းက႑မွာ မထည့္ဘဲ ေနာက္အခန္း က႑တစ္ခုထဲ ေရႊ႕ေျပာင္းခဲ့တယ္လုိ႔ ဆုိပါတယ္။

ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္မွာ တင္ျပခဲ့တဲ့ ပင္လယ္ျပင္ပိုင္နက္နယ္ေျမအျငင္းပြားမႈနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သည္ဟိတ္ (The Hague) ႏိုင္ငံတကာခုံ႐ုံးက ခ်မွတ္ခဲ့တဲ့ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အေတာ္ႀကီးကို မေက်မနပ္ျဖစ္ေနတာပါ။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ ဒီဆုံးျဖတ္ခ်က္ရဲ႕ သေဘာအရ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္မွာ သူပိုင္ဆုိင္တယ္လို႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကေတာင္းဆုိေနတဲ့ ပင္လယ္ျပင္ ပိုင္နက္နယ္ေျမအားလုံးနီးပါးကို လက္မခံပယ္ခ်ထားလုိ႔ပါ။ ဒါေၾကာင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ဒီႏုိင္ငံတကာခုံ႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို ျငင္းပယ္ခဲ့တာက အံ့ၾသစရာမရွိပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံနဲ႔ ေျပလည္ေရးကို ေရွး႐ႈၿပီး ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးက ဒီႏုိင္ငံတကာခုံ႐ုံးဆုံးျဖတ္ခ်က္ကို တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက လက္ခံအသိအမွတ္ျပဳလာေအာင္ မႀကိဳးပမ္းဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ ပုံရပါတယ္။ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝးမွာလည္း ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးက ''အာဆီယံအဖြဲ႕အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို ဖိအားေပးဖို႔ဆိုတာ အဓိပၸာယ္မရွိဘူး'' လုိ႔ မွတ္ခ်က္ခ် ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးရဲ႕ အာဆီယံထိပ္သီးအစည္းအေဝး အဖြင့္မိန္႔ခြန္းမွာ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ရည္ညႊန္းေျပာဆုိတာမ်ဳိး လုံးဝမလုပ္ခဲ့ပါဘူး။ ဆယ္လ သက္တမ္းရိွၿပီျဖစ္တဲ့ သူ႔အစိုးရရဲ႕ အဓိက မူဝါဒေတြကိုပဲ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးက ရွင္းလင္းေျပာဆုိသြားပါတယ္။

ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးရည္ညႊန္းေျပာဆိုခဲ့တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို ၾကည့္မယ္ဆုိရင္ အစြန္းေရာက္အၾကမ္းဖက္မႈ ျပႆနာပါဝင္သလုိ ပင္လယ္ဓားျပကိစၥပါဝင္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ ဝင္ေရာက္မစြက္ဖက္ေရးဆုိတာကိုလည္း သမၼတ ဒူတာေတးက ေျပာဆုိသြားပါတယ္။ သူ႔ရဲ႕ကိုယ္ပိုင္အမွတ္လကၡဏာလုိ႔ ေျပာရမယ့္ မူးယစ္ေဆးဝါးႏွိမ္နင္းေရးကိစၥကို သမၼတ ဒူတာေတးက ေျပာဆုိမယ္ဆုိတာကေတာ့ ေျမႀကီးလက္ခတ္မလြဲ ေျပာဆိုႏုိင္တဲ့ကိစၥပါ။ သမၼတ ဒူတာေတးက ''တရားမဝင္မူးယစ္ေဆးဝါး ယႏၲရားႀကီးဟာ အဆမတန္ႀကီးမားတာပါ။ ဒါေပမယ့္ မတြန္းလွန္ႏိုင္တဲ့ အရာမ်ဳိးေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရး သႏၷိ႒ာန္နဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈသာရိွရင္ ၿဖိဳဖ်က္ရွင္းလင္းႏိုင္တဲ့ အရာမ်ဳိးပါ။ တရားမဝင္မူးယစ္ေဆးဝါးယႏၲရားက ကြၽန္ေတာ္တုိ႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို မဖ်က္ဆီးခင္ ကြၽန္ေတာ္တုိ႔က ဒီယႏၲရားဆုိးႀကီးကို ဖ်က္ဆီးရပါလိမ့္မယ္'' လုိ႔ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းေျပာဆိုမႈအၿပီးမွာ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ ဒူတာေတးက အာဆီယံေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႔ အစည္းအေဝးႏွစ္ႀကိမ္ထုိင္ခဲ့ေပမယ့္ ဒီအစည္းအေဝးေတြဟာ တံခါးပိတ္အစည္းအေဝးေတြျဖစ္လို႔ သတင္းမီဒီယာေတြက သိခြင့္မရခဲ့ပါဘူး။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအခ်င္းခ်င္း ဆက္ဆံေရးလမ္းၫႊန္(code of conduct) ဆိုင္ရာ မူဝါဒေဘာင္ကို ဒီႏွစ္အတြင္း သေဘာတူညီခ်က္ရရွိမယ္လုိ႔ အာဆီယံအဖြဲ႕နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံေတြက ေမွ်ာ္မွန္းထားပါတယ္။ ဒီသေဘာတူညီခ်က္ရရွိေအာင္ အာဆီယံအဖြဲ႕နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတုိ႔ဟာ (၁၅)ႏွစ္ ေက်ာ္ၾကာ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရတာပါ။ အာဆီယံသံတမန္တခ်ဳိ႕ ကေတာ့ ဒီသေဘာတူညီခ်က္ရရွိေအာင္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ႐ိုး႐ိုးသားသားႀကိဳးပမ္းခဲ့တာလုိ႔ ႐ႈျမင္ပါတယ္။ ဒီကိစၥရပ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အာဆီယံအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ လီလြန္မင္း (Le Luong Minh)က အစဥ္အလာမဟုတ္တဲ့ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းမွတ္ခ်က္ကို ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ လီလြန္မင္းက ႐ိုက္တာသတင္းဌာနနဲ႔ေတြ႕ဆုံရင္း ေျပာၾကားခဲ့တာပါ။ လီလြန္မင္းက ''တစ္ဖက္သတ္ျပဳမူမႈေတြ ရပ္ဆုိင္းဖို႔ဆုိရင္ ဒီဆက္ဆံေရးလမ္းညႊန္ဟာ တရားဥပေဒသေဘာအရ မျဖစ္မေနလုိက္နာရမယ့္ ျပ႒ာန္းမႈမ်ဳိးျဖစ္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ဒီလုိမွ မဟုတ္ဘူးဆုိရင္ေတာ့ တရားမွ်တမႈရိိွရပါေစမယ္ဆုိတဲ့ အတိတ္ကာလက ကတိျပဳခ်က္ေတြလိုပဲ ေဘးဖယ္လ်စ္လ်ဴ႐ႈတာကို ခံရမွာပါ''လုိ႔ မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့တာပါ။ အိမ္နီးခ်င္းေတြလုိ႔ေျပာရမယ့္ အာဆီယံအဖြဲ႕နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔ဟာ ေရရွည္အက်ဳိးစီးပြားအတြက္ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ပူးေပါင္းလက္တြဲေဆာင္ရြက္ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းမ်ိဳးရွာႀကံရမယ္ဆုိတာက ေရွာင္လႊဲလို႔မရႏိုင္တဲ့ သမိုင္းအမွန္တရားပါ။