ႏုိင္ငံတကာျမင္ကြင္း

ရဲရင္႕လင္းလက္

(ယခင္အပတ္မွအဆက္)

လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕ေတြအၾကား ညိႇႏႈိင္းေဆြးေႏြးမႈ တုိးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္တာကလည္း ပဋိပကၡ အရွိန္ျမင့္လာတာမ်ဳိးကို ေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္ပါတယ္။ ျပႆနာတစ္စံုတစ္ခု ျဖစ္ခဲ့ရင္ ခ်က္ခ်င္းညိႇႏႈိင္းႏုိင္မယ့္ အေရးေပၚလုိင္း (hotline) ထားရွိတာကလည္း ပဋိပကၡေလွ်ာ့ခ်ေရးကို အေထာက္အပံ့ျဖစ္ေစပါတယ္။ လက္ရိွမွာ အေရးေပၚ လုိင္းကို တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံၾကား၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဗီယက္နမ္ႏုိင္ငံၾကား၊ တ႐ုတ္နဲ႔ အာဆီယံၾကားေတြမွာ ထားရွိၿပီးပါၿပီ။ ဒီိလုိအေရးေပၚလုိင္းမ်ဳိးထားရွိေရးကို ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ပုိင္နက္နယ္ေျမအျငင္းပြားမႈမွာ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံအားလံုးၾကားမွာ ေဆာင္ရြက္သင့္ပါတယ္။ မေတာ္တဆျဖစ္ရပ္ေတြကေန ပဋိပကၡအဆင့္ကို ကူးေတာ့မလို အေနအထားမ်ဳိးမွာ သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္ေတြအၾကား ညိႇႏႈိင္းႏုိင္ဖုိ႔ ဒီအေရးေပၚ လိုင္းေတြက အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒီလုိ မေတာ္တဆ ျဖစ္ရပ္ေတြကလည္း မၾကာခဏဆုိသလုိ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိပါတယ္။ ေရတပ္သေဘၤာေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈကို ကုန္တင္ သေဘၤာေတြနဲ႔ ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြက အဓိပၸာယ္ေကာက္ လြဲတာမ်ဳိးဟာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလမွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အဆုိျပဳခဲ့သလုိ ပူးတြဲေရတပ္စစ္ေရး ေလ့က်င့္မႈေတြဟာ သက္ဆုိင္ရာ ေရတပ္ေတြအၾကား နားလည္ယံုၾကည္မႈ တုိးပြားေစၿပီး မလုိလားအပ္တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစမွာပါ။

ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္မွာ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အျငင္းပြားမႈေတြေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္လို႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အာဆီယံႏုိင္ငံေတြၾကား ထူေထာင္ထားရွိတဲ့ ဘက္ေပါင္းစံု ဆက္ဆံညိႇႏႈိင္းေရးစံခ်ိန္စံၫႊန္းမ်ဳိး ထူေထာင္ထားရွိဖုိ႔ စဥ္းစားသံုး သပ္သင့္ပါတယ္။ တကယ္ကေတာ့ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ျပန္ခဲ့တဲ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အတြင္း သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံေတြရဲ႕ ဆက္ဆံေရးမူဝါဒေၾကညာခ်က္ (Declaration on the Conduct of Parties in the South China Sea) မွာ ဘက္ေပါင္းစံုအႏၲရာယ္ေလွ်ာ့ခ်ေရးနဲ႔ ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြပါဝင္ၿပီးသားပါ။ သမုိင္းအရေျပာရရင္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ ျပႆနာေတြကို သက္ဆုိင္ရာ ႏွစ္ႏုိင္ငံခ်င္း ညႇိႏႈိင္းတာမ်ဳိးကို လုိလားေပမယ့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အာဆီယံအဖြဲ႕အၾကား ေဆြးေႏြးတုိင္ပင္ေနတာကို ၾကည့္လုိက္ရင္ ဘက္ေပါင္းစံု ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္းေရးကိုလည္း ဦးတည္ေနတာကိုေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီလုိဘက္ေပါင္းစံု ေပါင္းစပ္ညႇိႏႈိင္းေရးေတြက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြကို ျမႇင့္တင္ၿပီး ျပႆနာေျဖရွင္းႏုိင္ေရးကို ဦးတည္ေစမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ တစ္ဖက္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အာဆီယံအဖြဲ႕နဲ႕ဘက္ေပါင္းစံုညႇိႏိႈင္းေရးလုပ္ေနသလုိ တစ္ဖက္မွာလည္း တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက အစဥ္အလာအရ ႏွစ္ႏုိင္ငံခ်င္း ညႇိႏႈိင္းတာကို အားသန္မႈေတြၾကားဘယ္လုိ တုိးတက္ျဖစ္ထြန္းမႈေတြ ျဖစ္လာမလဲဆုိတာကေတာ့ ခန္႔မွန္းဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။

ဒီလုိပင္လယ္ပိုင္နက္နယ္ေျမ အျငင္းပြားမႈေတြကို ႏုိင္ငံတကာတရား႐ံုးေတြကတစ္ဆင့္ ေျဖရွင္းႏုိင္မယ္ ဆုိရင္လည္း ပဋိပကၡျဖစ္ပြားႏုိင္ေျခကိုေလွ်ာ့ခ်ႏုိင္မွာပါ။ ဒီလုိ ပင္လယ္ပိုင္နက္နယ္ေျမ အျငင္းပြားမႈေတြကို ေျဖရွင္း ဖို႔ဆုိရင္ ႏုိင္ငံတကာတရား႐ံုးႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ပထမ တစ္ခုက ႏုိင္ငံတကာတရား႐ံုး (The International Court of Justice-ICJ)ပါ။ ဒုတိယတစ္ခုက ပင္လယ္ျပင္ဥပေဒဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံတကာခံု႐ံုး (The International Tribunal for the law of the sea)ပါ။၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လမွာ နယ္သာလန္ႏုိင္ငံသည္ဟိဂ္(The Hague)ၿမိဳ႕မွာ ကုလသမဂၢခံု႐ံုးကို ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူပိုင္ဆုိင္ တယ္ဆုိတဲ့ နယ္ေျမေတြနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံက သူ႔ႏုိင္ငံကသာ အမွန္တကယ္ပိုင္ဆုိင္ပါတယ္လုိ႔ တင္ျပလာတဲ့ အေပၚစီရင္ဆံုးျဖတ္ဖို႔ပါ။ ကုလသမဂၢခံု႐ံုးက ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္ ဇူလုိင္လမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံကို အသာေပးဆံုးျဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ ကုလသမဂၢခံု႐ံုးရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူတို႔ ပိုင္ဆုိင္တယ္လို႔ ေျပာဆုိထားတဲ့ ပင္လယ္ျပင္နယ္နိမိတ္ဟာ ဥပေဒေၾကာင္းအရ ခုိင္မာမႈမရွိတဲ့အတြက္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္အတြင္းက သယံဇာတေတြကို တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ပိုင္ဆုိင္ခြင့္မရွိဘူးလုိ႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာပါ။ သေဘာကေတာ့ ဒီပင္လယ္ျပင္နယ္နိမိတ္ဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ သီးသန္႔ စီးပြားေရးဇုန္မဟုတ္ဘူးဆုိတဲ့ သေဘာပါ။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ကုလသမဂၢခုံ႐ုံးရဲ႕ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ ပယ္ခ်ခဲ့ၿပီး ကုလသမဂၢ ခုံ႐ုံးရဲ႕ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ဟာ မျဖစ္မေနလုိက္နာရမယ့္ ဥပေဒအက်ဳိးသက္ေရာက္မႈမ်ဳိးမရွိဘူးလုိ႔ ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္နည္းလမ္းတစ္ခုက ၾကားလူအျဖစ္ ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္း ေပးမယ့္ အဖြဲ႕အစည္း(ဒါမွမဟုတ္)ပုဂၢိဳလ္ရဲ႕ အကူအညီကုိ ရယူတာပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒဲ့ေျပာရရင္ ဒီလုိနည္းလမ္းကလည္း ေအာင္ျမင္ဖုိ႔က မလြယ္ပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူ႔စိတ္ႀကိဳက္ အေျဖမ်ဳိးမဟုတ္ခဲ့ရင္ ကန္႔ကြက္ႏုိင္လုိ႔ပါ။

သံတမန္ေရး႐ႈေထာင့္အရ ေျပာမယ္ဆုိရင္ တင္းမာမႈေတြ တုိးပြားလာခဲ့ရင္ သံတမန္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ ျမင့္တက္လာႏုိင္ပါတယ္။ အစပထမပုိင္းမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းတဲ့ အခန္းက႑ကေန ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေတာ့မလုိျဖစ္ခဲ့ရင္ အာဆီယံအဖြဲ႕ကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ စင္ကာပူႏုိင္ငံလုိ ၾကားႏုိင္ငံမ်ဳိးကျဖစ္ျဖစ္ ဝင္ေရာက္ညႇိႏႈိင္းေပးႏုိင္ေျခရွိပါတယ္။ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနတဲ့ အခ်ိန္မ်ဳိးဆုိရင္ သက္ဆုိင္ရာ ႏုိင္ငံေတြက ကုလသမဂၢလုံၿခံဳေရးေကာင္စီ အေရးေပၚအစည္းအေဝးေခၚယူေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိႏုိင္ေပမယ့္ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ ကုလသမဂၢလုံၿခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ အၿမဲတမ္း အဖြဲ႕ဝင္ ငါးႏုိင္ငံထဲက တစ္ႏုိင္ငံျဖစ္ေနလုိ႔ ဒီနည္းလမ္းရဲ႕ ထိေရာက္မႈက မေသခ်ာပါဘူး။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ အေရွ႕ဘက္ ပင္လယ္ျပင္မွာ ႏွစ္ႏုိင္ငံဆုိင္ရာ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရး သေဘာတူညီခ်က္က ပထမဦးဆုံးျဖစ္ႏုိင္ေျခလုိ႔ ေျပာရမွာပါ။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံေတြဟာ ပဋိပကၡအသြင္ မကူးေျပာင္းေရးႏွင့္ ပဋိပကၡေျဖရွင္းမႈဆုိင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ေတြကုိ ညႇိႏႈိင္းေဆြးေႏြးႏုိင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ ႏုိင္ငံနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံေတြဟာ ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ ႏုိဝင္ဘာလမွာ အခ်က္ေလးခ်က္ပါ ႏွစ္ႏုိင္ငံဆက္ဆံေရးမူဝါဒကုိ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီမူဝါဒဟာ ပဋိပကၡေလွ်ာ့ခ်ေရးမွာ အေရးပါတဲ့ ေအာင္ျမင္မႈအဆင့္သစ္တစ္ခုပါ။

စီးပြားေရးပုိင္းကုိ ၾကည့္တဲ့အခါ သက္ဆုိင္ရာႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ကုန္သြယ္မႈက ဘယ္လုိပဲက်ယ္ျပန္႔ က်ယ္ျပန္႔ပဋိပကၡေၾကာင့္ စီးပြားေရးပိတ္ဆုိ႔မႈက ျဖစ္လာႏုိင္တဲ့ အလားအလာတစ္ရပ္ပါ။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုခုေၾကာင့္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအေပၚ ႏုိင္ငံတကာဘ႑ာေရး ေငြလႊဲေငြယူကိစၥရပ္ေတြမွာ ပိတ္ဆုိ႔ဟန္႔တားမႈေတြ ခ်မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ႏုိင္ငံတကာကုန္သြယ္ေရးအေပၚ ပိတ္ဆုိ႔ဟန္႔တားမႈေတြ ခ်မွတ္ႏုိင္ပါတယ္။ အဆုံးစြန္ထိေျပာရရင္ ႏွစ္ႏုိင္ငံၾကား ခရီးသြားလာမႈကုိေတာင္ ဟန္႔တားပိတ္ပင္ႏုိင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကလည္း လက္တုံ႔ျပန္တဲ့အေနနဲ႔ တ႐ုတ္ ႏုိင္ငံကုိ တင္ပုိ႔မယ့္ အေမရိကန္ပုိ႔ကုန္ေတြကုိ ပိတ္ပင္ႏုိင္ပါတယ္။ တ႐ုုတ္ႏုိင္ငံက သူ႔လက္ထဲမွာ အေျမာက္အျမားရွိတဲ့ အေမရိကန္အစုိးရ ေငြေခ်းစာခ်ဳပ္ေတြကုိ ျပန္ေရာင္းထုတ္ တာမ်ဳိးလုပ္လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိျဖစ္ရပ္မ်ဳိးေတြက သမုိင္းမွာ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္က တ႐ုတ္ႏုိင္ငံအတြင္း ဂ်ပန္ႏုိင္ငံလုပ္ ကုန္ပစၥည္းေတြအေပၚ သပိတ္ေမွာက္တဲ့ လႈပ္ရွားမႈေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ၂ဝ၁ဝ ခုႏွစ္ နယ္ေျမကေတာက္ကဆတ္ ေနာက္ပုိင္း ဂ်ပန္ႏုိင္ငံက တ႐ုတ္ႏုိင္ငံဟာ ရွားပါးသတၱဳ(rare earth minerals) ဂ်ပန္ႏုိင္ငံတင္ပုိ႔မႈကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ တမင္ရပ္တန္႔ခဲ့တယ္လုိ႔ စြပ္စြဲခဲ့ဖူးပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ဒီစြပ္စြဲခ်က္ကုိ ျငင္းဆုိခဲ့ေပမယ့္ လက္ေတြ႕မွာေတာ့ ဒီလုပ္ရပ္ဟာ သယံဇာတ တင္သြင္းမႈေတြအေပၚ မွီခုိေနရတဲ့ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံအတြက္ အထိနာေစခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေရးမ်က္ႏွာစာကုိ ၾကည့္ရင္ေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ျပင္စစ္ေရးပဋိပကၡမွာသာ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံတုိ႔သာ ပါဝင္ခဲ့ရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံဟာ ဒီႏွစ္ႏုိင္ငံ စလုံးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့အတြက္ ဒီစစ္ေရးပဋိပကၡမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံပါ ပါဝင္ပတ္သက္လာမွာပါ။ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံနဲ႔ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ စာခ်ဳပ္အရ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ ပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ စစ္ေရးပဋိပကၡျဖစ္ၿပီဆုိရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံကုိ ကာကြယ္ေပးရမွာပါ။ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံနဲ႔ ခ်ဳပ္ဆုိထားတဲ့ စာခ်ဳပ္သေဘာကေတာ့ ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံပါဝင္ပတ္သက္ေနတဲ့ စစ္ေရးပဋိပကၡမွာ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ဖိလစ္ပုိင္ႏုိင္ငံကုိ လုိအပ္တဲ့ စစ္ေရးေထာက္ပံ့ကူညီမႈေတြကုိ ျပဳလုပ္ေပးရမွာပါ။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ဂ်ပန္ႏုိင္ငံၾကားမွာသာ စစ္ေရးပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားခဲ့ရင္ အေမရိကန္ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ တ႐ုတ္-အေမရိကန္ ပင္လယ္ျပင္စစ္ေရးညႇိႏႈိင္းေရးသေဘာတူညီခ်က္ (US-China Military Maritime Consultative Agreement)အရ ထူေထာင္ထားတဲ့ ဆက္ဆံေရးယႏၲရားကတစ္ဆင့္ တ႐ုတ္-ဂ်ပန္အၾကား ေစ့စပ္ညႇိႏႈိင္းေရးကုိ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ျပင္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူပုိင္ဆုိင္တယ္လုိ႔ ေၾကညာထားတဲ့ နယ္ေျမေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ကန္႔ကြက္ေျပာဆုိထားသလုိ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ကြၽန္းတုတည္ေဆာက္မႈေတြနဲ႔ စစ္ေရးျဖန္႔ၾကက္မႈေတြဟာ ေဒသအတြင္း တင္းမာမႈတုိးပြား ေစတယ္လုိ႔ ေဝဖန္ေျပာဆုိေနတာပါ။ အေမရိကန္ႏုိင္ငံက ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္မွာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ကြၽန္းတုေတြဆီ ေထာက္လွမ္းေရးေလယာဥ္ေတြ ေစလႊတ္ခဲ့သလုိ ပါရာဆယ္နဲ႔ စပရက္တလီကြၽန္းစုေတြရဲ႕ ေရမုိင္ ၁၂ မုိင္အကြာအေဝးအထိ အေမရိကန္ေရတပ္စစ္သေဘၤာေတြ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ သေဘာကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက သူပုိင္ဆုိင္တယ္လုိ႔ေျပာဆုိေနတဲ့ ပင္လယ္ျပင္ဟာ ႏုိင္ငံတကာက လြတ္လပ္စြာသြားလာခြင့္ရွိတဲ့ ပင္လယ္ျပင္ပါလုိ႔ မီးေမာင္းထုိး ျပသေနတာပါ။ အေမရိကန္သမၼတသစ္ ေဒၚနယ္ထရန္႔လက္ထက္မွာ က်င့္သုံးမယ့္ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္ဆုိင္ရာ မူဝါဒဟာ အေမရိကန္-တ႐ုတ္ဆက္ဆံေရးမွာေရာ ေဒသတြင္းလုံၿခံဳတည္ၿငိမ္ေရးမွာပါ အခရာက်မယ္ ဆုိတာကေတာ့ ယုံမွားသံသယျဖစ္စရာ မရွိပါဘူး။ ။