ဖက္ဒရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ဆီ ဘယ္လုိေလွ်ာက္လွမ္းမလဲ

သတင္းႏွင္႕ဓာတ္ပုံ

ႏိုင္လင္းၾကည္၊ ခင္စုစုလႈိင္

တစ္ႏုိင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တုိက္ခုိက္မႈရပ္စဲေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္သည္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရႏွင့္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကုိင္အဖဲြ႕အစည္းမ်ားအၾကား ယခင္ကခ်ဳပ္ဆိုခဲ့ေသာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားအား ထပ္ေလာင္းအသိအမွတ္ျပဳျခင္း၊ ပိုမိုခုိင္မာေစျခင္း၊ ထပ္ဆင့္အတည္ျပဳျခင္းျဖစ္ၿပီး ပါဝင္သင့္သူအားလုံးပါဝင္ႏုိင္ေသာ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြမ်ားမွတစ္ဆင့္ တရားမွ်တမႈႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာရွိမႈတို႔အေပၚ အေျခခံသည့္ ေရရွည္တည္တံ့ခုိင္ၿမဲေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ဦးတည္သည့္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံကို ဇန္နဝါရီ ၁၂ ရက္မွစတင္ကာ ဇန္နဝါရီ ၁၆ ရက္ထိ ငါးရက္ၾကာက်င္းပမည္ျဖစ္ရာ ဇန္နဝါရီ ၁၃ ရက္အထိတြင္ ဖက္ဒရယ္ဒီမုိကေရစီစနစ္ဆီသို႔ ဦးတည္ေသာ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေအာက္ပါအတုိင္း ၾကားသိခဲ့ရသည္။

''ကြၽန္ေတာ္တို႔က ဖက္ဒရယ္ဒီမုိ ကေရစီစနစ္ကို ဘယ္လုိေလွ်ာက္လွမ္း မလဲဆိုတဲ့မူေတြကို ေဆြးေႏြးၾကတယ္။ ၁၃ ရက္ေန႔အထိေတာ့ တုိင္းရင္းသား ပါတီေပါင္းစုံရဲ႕ သေဘာထားေတြ၊ အျမင္ေတြကို အခ်င္းခ်င္းဖလွယ္ၾကၿပီး ႏုိင္ငံေရးေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာရွိတဲ့ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ဒီမုိကေရစီဆိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာကို ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဒီႏုိင္ငံေရးမွာ ဖက္ဒရယ္စနစ္ ကို အေျခခံသင့္သည့္မူမ်ား၊ ဒီမုိကေရစီစနစ္ႏွင့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို အေျခခံသည့္ျပည္ေထာင္စုဆုိင္ရာ ကိစၥရပ္မ်ားဆိုတဲ့ ေခါင္းစဥ္ေတြကို ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ ကိစၥျဖစ္လုိ႔ အခ်ိန္အကန္႔အသတ္နဲ႔ လုပ္ဖို႔ေတာ့ ခဲယဥ္းပါတယ္။ တုိင္းရင္းသားကိုယ္စားလွယ္ပါတီဝင္ေတြရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြကို သုံးသပ္ၾကည့္ မယ္ဆိုရင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္မွာ Power Sharing ေတြ၊ Resource Sharing ကိစၥေတြပါမယ္။ ေနာက္ၿပီး ျပည္ေထာင္စုကိုဖဲြ႕စည္းတဲ့ လက္ရွိတုိင္းေဒသႀကီးနဲ႔ ျပည္နယ္ ၁၄ ခု အေပၚမွာေရာ ဘယ္လုိျပန္ၿပီး ေျပာင္းလဲျပဳျပင္သင့္သလဲ၊ ဘယ္လုိ မြမ္းမံဖဲြ႕စည္းသင့္သလဲ ဆိုတာေတြ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္''ဟု တအာင္း ပေလာင္ အမ်ဳိးသားပါတီကုိယ္စားလွယ္ ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္ေကာ္မတီဝင္ တာလွေဖက ေျပာၾကားသည္။

လက္နက္ကိုင္ပဋိပကၡမ်ားကို ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းျဖင့္ ညိႇႏႈိင္းအေျဖရွာေရးႏွင့္ ဖက္ဒရယ္ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို အေျခခံသည့္ ျပည္ေထာင္စုႀကီးကို ထူေထာင္ေရးအတြက္ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးပဲြမ်ား ျပဳလုပ္သြားရန္၊ လက္ေတြ႕က်ၿပီး အျပဳသေဘာေဆာင္သည့္ေဆြးေႏြးမႈမ်ားျပဳလုပ္ၿပီး ေရရွည္ အက်ဳိးျဖစ္ထြန္းေစမည့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား၊ ႏုိင္ငံေရးေရြးခ်ယ္မႈမ်ားႏွင့္ သေဘာတူညီမႈမ်ား ရရွိေအာင္ ႀကိဳးပမ္းသြားၾကရန္ ႏုိင္ငံေတာ္သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ အဖြင့္မိန္႔ခြန္းတြင္ ထည့္သြင္းေျပာၾကားခဲ့သည္။

တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡခ်ဳပ္ၿငိမ္းေရး၊ အမ်ဳိးသားျပန္ လည္သင့္ျမတ္ေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေရွး႐ႈကာ ၂ဝ၁၅ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာ ၁၅ ရက္တြင္ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုင္အဖဲြ႕အစည္းရွစ္ဖဲြ႕ႏွင့္ တစ္ႏုိင္ငံလုံး ပစ္ခတ္တုိက္ခုိက္မႈရပ္စဲေရး သေဘာတူညီခ်က္(NCA)ကို လက္မွတ္ေရး ထုိးခဲ့သည္။ ထုိ႔ေနာက္ NCA ကို အေျခခံကာ ႏုိင္ငံေရးေဆြးေႏြးမႈ ဆုိင္ရာမူေဘာင္ကို ဆက္လက္ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီး ယခုတြင္မူ ျပည္ေထာင္စု ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံပင္ စတင္က်င္းပေနၿပီ ျဖစ္သည္။

''လက္နက္ကိုင္ေတြ အားလုံးပါဝင္ လာဖုိ႔က အစိုးရသစ္လက္ထက္မွာ စိတ္ရွည္ရွည္နဲ႔ ေစာင့္ၾကည့္ရမယ့္ အေျခအေနပါ။ အစိုးရသစ္ရဲ႕ စြမ္းေဆာင္ရည္၊ သေဘာထားနဲ႔ ခ်ဥ္းကပ္မႈက အေရးပါလာပါလိမ့္ မယ္''ဟု တအာင္းပေလာင္ အမ်ဳိး သားပါတီ ဗဟုိအလုပ္အမႈေဆာင္ ေကာ္မတီဝင္ တာလွေဖက ေျပာၾကားသည္။

''ဒီညီလာခံမွာ တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕အစည္းအားလုံး မပါဝင္ဘဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံ က်င္းပတာမေကာင္းဘူးဆိုေပမယ့္ မလုပ္ဘဲေနတာနဲ႔စာရင္ေတာ့ အခုလုိ လုပ္တာေကာင္းပါတယ္။ လမ္းတစ္ခုထြင္ရင္ အဲဒီလမ္းမွာ ေလွ်ာက္ေနတဲ့ သူေရာ၊ မေလွ်ာက္ေသးတဲ့သူေရာ ဒီလမ္းဟာ ေလွ်ာက္ေကာင္းတဲ့လမ္းဆိုတာ သိသြားရင္ အားလုံးပါဝင္တဲ့ ညီလာခံ အနာဂတ္မွာျဖစ္လာမယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ပါတယ္''ဟု ကခ်င္ျပည္နယ္ အင္ဂ်န္းယန္မဲဆႏၵနယ္ ျပည္သူ႔လႊတ္ ေတာ္အစုအဖဲြ႕မွ ေဒၚဒဲြဘူက ဆုိသည္။

ငါးရက္ၾကာက်င္းပမည့္ ျပည္ေထာင္စုၿငိမ္းခ်မ္းေရးညီလာခံတြင္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး၊ လုံၿခံဳေရးႏွင့္ ေျမယာႏွင့္သယံဇာတ စသည့္ အေၾကာင္းအရာငါးခုကို ေဆြးေႏြးမည္ ျဖစ္ၿပီး ညီလာခံဒုတိယေန႔တြင္ အေၾကာင္းအရာငါးခု၏ အေျခခံသင့္ သည့္မူမ်ားကိုသာ အမ်ားဆုံးေဆြးေႏြး ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။

လူမႈေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ''ဒီေန႔ မွာ ဖက္ဒရယ္နဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ သုံးေလး ခ်က္ေလာက္ ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္။ လူနည္းစုတုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အခြင့္အေရးေတြ အာမခံခ်က္ရွိဖုိ႔ ကုိယ္ပုိင္ ျပ႒ာန္းမႈရဖို႔အတြက္ ဥပေဒသတ္မွတ္ၿပီး အတည္ျပဳေပးဖို႔ ကိစၥရပ္ေတြ ေဆြးေႏြးပါတယ္။ လူမႈေရးကေတာ့ IDP ကိစၥေတြပါပဲ။ ျပန္လည္ထူေထာင္ ေရးကိစၥေတြပါ။ ေနရာဘယ္လုိျပန္ခ် ထားမလဲ။ သူတို႔က ဂရန္မရွိတဲ့ ေနရာ မ်ဳိးမွာ မေနခ်င္ၾကဘူး။ အာမခံခ်က္ လုိခ်င္ၾကတယ္။ သူတို႔ကို ျပန္လည္ ထူေထာင္ေပးမယ္ဆိုရင္ အဘက္ဘက္ က ျပည့္ျပည့္စုံစုံနဲ႔ေနႏုိင္တဲ့ အေျခအေနျဖစ္ေအာင္ ဖန္တီးေပးဖုိ႔ပါ။ ခဏတျဖဳတ္ တစ္ႏွစ္စာမဟုတ္ဘဲ တစ္သက္စာေနႏုိင္ေအာင္ စတဲ့ အျခားလူမႈေရး၊ က်န္းမာေရး ကိစၥ ေတြလည္း ေဆြးေႏြးျဖစ္ပါတယ္''ဟု တုိင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ႏွင့္ တုိင္းရင္းသားပါတီမဟုတ္သည့္ ခႏၲီးရွမ္း လူမ်ဳိးစုကုိယ္စားလွယ္ ဦးေစာႏဲြ႕မင္းေအာင္က ေျပာၾကားသည္။

မြန္အမ်ဳိးသားပါတီအေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴး ႏုိင္လယိတမက''လူမႈေရးကေတာ့ IDP ကိစၥပါ။ ကြၽန္ေတာ္ တို႔ဘက္ကေတာ့ IDP ကို တင္ျပဖို႔ မရွိပါဘူး။ နယ္ျခားေဒသမွာရွိတဲ့ တုိင္းရင္းသားေတြက ပိုၿပီးသိေနတဲ့ အတြက္ပါ။ လိုအပ္တဲ့အေပၚမွာပဲ ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးသြားမွာပါ''ဟု ဆိုသည္။

''ဒီကေန႔ အဖဲြ႕ငါးဖဲြ႕ခဲြထားတယ္။ အမ်ားက ေတာင္းဆိုလုိက္တာက လူမႈေရးအဖဲြ႕က ဘယ္အေၾကာင္း အရာကို ဦးစားေပးေဆြးေႏြးမလဲ ဆိုေတာ့ IDP ေတြ၊ ဒုကၡသည္ေတြပါ။ ဒီကေန႔ စစ္ဒဏ္ေၾကာင့္လည္းေကာင္း၊ ႏုိင္ငံေရးပဋိပကၡေတြေၾကာင့္လည္းေကာင္း နယ္စပ္ေဒသေတြ၊ ျပည္တြင္းမွာ ေျပာင္းေရႊ႕ေနထုိင္တဲ့ ဒုကၡသည္ေတြ၊ နယ္စပ္ေဒသေတြမွာ ရွိတဲ့ နဂိုမူလဒုကၡသည္ေတြ၊ တစ္ဖက္ ႏုိင္ငံေရာက္သြားတဲ့ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြ၊ တုိင္းရင္းသားဒုကၡသည္ေတြရဲ႕ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးနဲ႔ လူမႈေရး ကိစၥေတြကို ေဆြးေႏြးပါတယ္။ ဒုကၡ သည္ေတြအတြက္ ဘာေတြအစီအစဥ္ လုပ္ၿပီးၿပီလဲ။ ဒီေန႔ေဆြးေႏြးပဲြကေတာ့ ကုိယ့္အဖဲြ႕အခ်င္းခ်င္း ေဆြးေႏြးတာပါ။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အခ်င္းခ်င္းလည္း ကုိယ့္ဘာသာေဆြးေႏြး၊ တျခား တုိင္းရင္းသားအဖဲြ႕အစည္းေတြ၊ ပါတီေတြလည္း ကုိယ့္ဘာသာ ေဆြးေႏြးၿပီး ဒီငါးရက္မွာ သူတို႔ေတြ အေနနဲ႔ တစ္သံတည္းထြက္ဖုိ႔ေတာ့ လုိပါတယ္။ လူမႈေရးကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္ဘက္ကေနလုပ္တဲ့ လူမႈဝန္ထမ္း၊ ကယ္ဆယ္ေရးႏွင့္ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးဝန္ႀကီးဌာန နဲ႔ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနေတြက ဘာေတြလုပ္သလဲ။ ဘာေတြလုပ္ၿပီးၿပီ လဲဆိုတာ ခ်ျပေဆြးေႏြးသြားမွာပါ''ဟု ျမန္မာၿငိမ္းခ်မ္းေရးဗဟုိဌာန အထူးအႀကံေပးႏွင့္ သမၼတပညာေရး အႀကံေပးျဖစ္သူ ေဒါက္တာ ေဒၚရင္ရင္ႏြယ္က ေျပာၾကားသည္။