ခေရ (သို႔မဟုတ္) ေအအာရ္တီႏွင့္ ရွင္သန္ေနသူ

သတင္းေဆာင္းပါး - သီသီမင္း

ဓာတ္ပုံ - Facebook

အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္အရြယ္ အသားညိဳညိဳ အရပ္ ခပ္ျမင့္ျမင့္ အမ်ဳိးသမီးတစ္ေယာက္၊ သူ၏ မ်က္လံုးမ်ားက ေတာက္ပေနျပီး တတ္ၾကြစြာလႈပ္ရွားေနသည့္ ဟန္ပန္ေတြက HIV ေဝဒနာရွင္လို႔ မထင္ရေလာက္ေအာင္ လန္းဆန္းတတ္ၾကြေနသည္။ ေမးျမန္းလာသည့္ ေမးခြန္းမ်ားကို မနားတမ္းေျဖေပးေနသည့္သူ။ သူႏွင့္အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုကျပဳလုပ္သည့္ HIV ပညာေပးေဆြးေႏြးေဟာေျပာပြဲတစ္ခုတြင္ ဆံုျဖစ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

သူ၏နာမည္က ခေရ။

HIV ဆိုင္ရာပညာေပးေဟာေျပာပြဲမ်ားတြင္ ''ကြၽန္မ က HIV ေဝဒနာရွင္ပါ။ ေအအာရ္တီေသာက္ၿပီး အခုလို က်န္းက်န္းမာမာေနႏိုင္တာပါ''လို႔ ပြင့္လင္းရဲတင္းစြာ ေျပာျပရဲတဲ့သူမ၊ ART ေသာက္ဖို႔ ဘဝတူေတြကို စည္း႐ံုး သိမ္းသြင္းက်န္းမာေရးအသိပညာေပးေနတဲ့သူ၊ ေဟာေျပာ ပြဲေတြမွာ အထင္ေသး အျမင္ေသးဆက္ဆံခံရမႈေတြကို ရင္နင့္ေအာင္ခံစားခဲ့ရေပမယ့္ အျပံဳးမပ်က္ အေတြ႔အႀကံဳ ေတြ မွ်ေဝေပးေနသူ။

''တစ္ခါတေလဆို HIV ေဟာေျပာပြဲေတြမွာ အမ်ဳိးသားအခ်ဳိ႕က ကြၽန္မကို ေလွာင္သလို ဆက္ဆံၾကတယ္။အထူးသျဖင့္ လိင္နဲ႕ဆိုင္တဲ့အေတြ႕အႀကံဳေတြကိုေျပာျပတဲ့ အခါပါ။ လိင္ဆက္ဆံရင္ ကြန္ဒုံးသံုးဖို႔နဲ႔ ကူးစက္ႏိုင္ေျခ အမ်ားဆံုးရွိႏိုင္တဲ့အေျခအေနေတြကို အေတြ႕အႀကံဳေတြနဲ႕ ယွဥ္ၿပီးေျပာတဲ့အခါ ျပည့္တန္ဆာျဖစ္ခဲ့ဖူးတဲ့ ကြၽန္မရဲ႕ စကားက အေလးထားစရာ မျဖစ္ခဲ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ ကြၽန္မစိတ္မပ်က္ပါဘူး''ဟု NGO အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုတြင္ ဝင္ေရာက္အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနသည့္ ခေရကဆိုသည္။

ဖခင္ကြယ္လြန္သည့္ အခ်ိန္ကစ၍ အႀကီးဆံုးသမီး ျဖစ္သည့္ ခေရက မိသားစု ငါးေယာက္စားဝတ္ေနေရးအတြက္ မိခင္ႏွင့္အတူ ဘဝကို႐ုန္းကန္တိုက္ပြဲဝင္ခဲ့သူ။ လား႐ိႈးၿမိဳ႕ကေန ရန္ကုန္ၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕လာခဲ့တဲ့ခေရတို႔ မိသားစု။ ခေရ (၁၆)ႏွစ္အရြယ္ကတည္းက မိသားစုအတြက္ အလုပ္မ်ဳိးစံုလုပ္ကိုင္ရင္း ေငြရွာေပးခဲ့သူ။

''ဆီးသီးထုပ္တယ္။ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ံုေတြမွာ လုပ္တယ္။ဘက္ထရီစက္႐ံုမွာလုပ္ဖူးတယ္။ အလုပ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား လုပ္ဖူးတယ္။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေမာင္ႏွမေတြရဲ႕ ေက်ာင္းစရိတ္နဲ႕ မိသားစုစားစရိတ္ကမေလာက္ေတာ့ဘူး။ ရတဲ့လုပ္ခေတြက နည္းတယ္ေလ''ဟု နာမည္က ကဗ်ာဆန္ခဲ့ေပမယ့္ ဘဝကို ခက္ခဲၾကမ္းတမ္းစြာ ျဖတ္သန္းခဲ့ရၿပီး HIV ေဝဒနာကိုပါ ခါးသီးစြာ ခံစားေနရသည့္ ခေရကဘဝ ေနာက္ေၾကာင္းကို ျပန္ေျပာင္းေျပာျပသည္။

ထိုစဥ္က ခေရ၏အသက္(၂ဝ)ဝန္းက်င္ခန္႔သာရွိေသးၿပီး အမ်ဳိးသမီးတစ္ဦး၏ စည္း႐ံုးေခၚေဆာင္မႈေၾကာင့္ ေကာ့ေသာင္းၿမိဳ႕ရွိ သေဘၤာေပၚတြင္ ေစ်းေရာင္းရမည္ဆို၍ လိုက္ခဲ့မိသည္က ၎၏ဘဝကို ကံဆိုးခဲ့ရေသာ အခ်ိန္ေတြ ျဖစ္ခဲ့ရသည္ဟု ေၾကကြြဲဆို႔နစ္စြာ ၎ကေျပာျပသည္။

''ေခၚလာတုန္းက အေရာင္းအဝယ္လုပ္ဖို႔။ ဒီလည္း ေရာက္ေရာ ေယာက်္ားေတြကို ေဖ်ာ္ေျဖရေသာ လိင္အလုပ္ သမျဖစ္ခဲ့ရတယ္။ အေမ့ကိုလည္း ျပန္မေျပာေတာ့ပါဘူး။ ဒီဘဝနဲ႔ပဲ မိသားစု ငါးေယာက္ကို ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။အေမကေတာ့ အေရာင္းအဝယ္အလုပ္လို႔ပဲ ထင္ေနခဲ့တယ္။''

''တစ္ေခတ္တစ္ခါက ၿမိတ္နဲ႔ ေကာ့ေသာင္းေဒသဘက္ေတြမွာ ကုန္ပစၥည္းေတြကို သယ္ေဆာင္ေရာင္းခ်တဲ့ ေမွာင္ခိုေစ်းကြက္နဲ႕အတူ သေဘၤာေပၚေတြမွာ ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္းေတြကလည္း ေခတ္ေကာင္းတစ္ခုျဖစ္ခဲ့ျပီး အခုေတာ့ ဒီလိုမ်ဳိးေတြမရွိေတာ့ဘူး''လို႕ ခေရကေျပာျပသည္။

''ဟိုတုန္းက ပင္လယ္ဘက္ေတြမွာ ေမွာင္ခိုကူးတဲ့ ေခတ္ေလ။ အရင္တုန္းက ေခတ္ရွိတာ။ အခုအဲဒီေခတ္မရွိ ေတာ့ဘူး။ သေဘၤာေတြေပၚတက္ရတာ။ အဲလိုမ်ဳိးလုပ္ေန ရင္းနဲ႕ ကြၽန္မ ၾကာေတာ့မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ကြၽန္မ အိမ္ေထာင္ျပဳၿပီး ဘဝသစ္တစ္ခုကိုစဖို႕ ဆံုးျဖတ္ခဲ့တာပါ။''

ခေရအိမ္ေထာင္က်ၿပီး မၾကာမီမွာပဲ ခင္ပြန္းသည္ႏွင့္ လမ္းခြဲျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း၊ သားေလးတစ္ေယာက္ရရွိေနၿပီျဖစ္သည့္ ခေရအတြက္ စားဝတ္ေနေရးေျဖရွင္းရန္ ေငြရလြယ္သည့္ အလုပ္ကို ဆက္လုပ္ကိုင္မိရာက HIV ပိုး စတင္ကူးစက္ခံခဲ့ ရေၾကာင္း ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္ကာလမ်ားဆီက ၎၏ အျဖစ္အပ်က္ကို ေျပာျပသည္။

''အဲဒီတုန္းက ေသြးစစ္ၾကည့္လိုက္လို႔သိရတာ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးမႈေတြ ေကာင္းေကာင္းမရခဲ့ဘူး။ မရခဲ့ေတာ့ ကြၽန္မ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ သတ္ေသဖို႕အထိေအာင္ လုပ္တာ။ ေနာက္ပိုင္း NGO အဖြဲ႕တစ္ခုနဲ႕ခ်ိတ္မိျပီး သူတို႔ ရဲ႕ ႏွစ္သိမ့္အားေပးမႈနဲ႔အတူ ဘဝတူေတြကို က်န္းမာေရး အသိပညာေပးမယ္ဆိုၿပီး ဒီအဖြဲ႕အစည္းမွာ အလုပ္ဝင္လုပ္ ျဖစ္တာ''။

ကမၻာေပၚတြင္ ေဆးသံုးမ်ဳိးစပ္ပါဝင္သည့္ HIV ကူးစက္ခံရသည့္ လူနာမ်ားအတြက္ေဆးကုသေပးသည့္ (ART) ေဆးေပါင္းကုထံုးကို ၁၉၉၆ခုႏွစ္ကစ၍ အသံုးျပဳ ခဲ့ၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွစတင္အသံုးျပဳ ကုသ ေပးႏိုင္ခဲ့ေၾကာင္း ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ေဆး႐ံုႀကီး ခုခံအားက်/ ကာလသားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕မွ ေဒါက္တာမ်ဳိးသန္႔ ၏ ေျပာျပခ်က္အရသိရသည္။

လြန္ခဲ့သည့္ ဆယ္စုႏွစ္မွစ၍ HIV ကူးစက္မႈတားဆီး ေရးကို က်ယ္ျပန္႕ထိေရာက္စြာ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္း HIV ကူးစက္မႈမွာ ကမၻာႏွင့္အဝွမ္းရွိ လူထုကို ၿခိမ္းေျခာက္ ေနေသာ အဓိက ေရာဂါတစ္ခုအျဖစ္ တည္ရွိေနဆဲျဖစ္ သည္။ ၂ဝ၁၃ ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာတစ္ဝန္းရွိ ခန္႔မွန္းေျခ လူဦးေရ ၃၅ သန္းတြင္ HIV ႏွင့္ ေနထိုင္ၾကၿပီး ၁ ဒသမ ၅ သန္း မွာ AIDS ႏွင့္ ဆက္ႏႊယ္ေသာေရာဂါမ်ားျဖင့္ ေသဆံုးခဲ့ရေၾကာင္း UNAIDS ၏ စစ္တမ္းမ်ားအရသိရသည္။

''HIVက ျပည့္တန္ဆာေတြမွာသာရွိတယ္လို႔ ထင္ေနၾကတယ္။ လိင္အေပ်ာ္အပါးလိုက္စားမႈေၾကာင့္ ကူးစက္ႏိုင္သလို အေျခအေနအေၾကာင္း အမ်ဳိးမ်ဳိးေၾကာင့္္လည္း ကူးစက္ႏိုင္ပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ သာမန္ေနထိုင္႐ံုေန ရင္းနဲ႔ ကူးစက္သြားတဲ့သူေတြ လည္းရွိပါတယ္။ ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ သတိနဲ႔ေနထိုင္ရင္ေတာ့အေကာင္းဆံုးပါ။ အဓိကက ေသြးစစ္ပါ။ေရာဂါရွိတာသိရင္ ေဆးကုပါ။ ႏွစ္သိမ့္ ေဆြးေႏြးမႈခံယူပါ။ေဆးေသာက္ပါ။ လူ႔သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္ပါတယ္'' ဟု NGO အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုမွ ေဒါက္တာစစ္ႏိုင္ က ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လူဦးေရ၏ အသက္(၁၅)ႏွစ္ႏွင့္ အထက္ လူႀကီးပိုင္းတြင္ HIV ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းမွာ သုည ဒသမ ၅၄ ရာခုိင္ႏႈန္းသာရွိသျဖင့္ နည္းသည္ဟုဆိုႏိုင္ ေသာ္လည္း ၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္တြင္ မူးယစ္ေဆးသံုးစြဲသူမ်ား ေဆးထိုးအပ္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္မႈ ၂၃ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ အမ်ဳိးသားခ်င္း လိင္ဆက္ဆံသူမ်ားႏွင့္ ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ေျပာင္းလဲ ေနထိုင္သူမ်ားတြင္ ၆ ဒသမ ၆ ရာခုိင္ႏႈန္းႏွင့္ အမ်ဳိးသမီး လိင္လုပ္သားမ်ားတြင္ ၆ ဒသမ ၃ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ HIV ျဖစ္ပြားလ်က္ရွိေၾကာင္းႏွင့္ ထိုသူတို႔အေပၚလူထု၏ ခြဲျခား ဆက္ဆံမႈႏွင့္ အထင္ေသး႐ႈတ္ခ်မႈမ်ားေၾကာင့္ HIV ကုသေရးအစီအစဥ္မ်ားကို လက္လွမ္းမီ အသံုးခ်ႏိုင္ရန္ ခက္ခဲေသာ အေျခအေနတစ္ရပ္ျဖစ္ေနေၾကာင္း UNAIDS ၏ စစ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

''ခြဲျခားဆက္ဆံမႈေလးေတြရွိေနေသးတယ္ေလ။ ဒီေတာ့ HIV ျဖစ္ေနတဲ့သူေတြကို ART ေဆးမွန္မွန္ေသာက္ဖို႔၊ ေသြးစစ္ဖို႔၊ အကာအကြယ္မဲ့ လိင္မဆက္ဆံမိေစဖို႔နဲ႕ စိတ္ဓာတ္မက်ဖို႕ အားေပးႏွစ္သိမ့္မႈေတြလုပ္တဲ့အခါ ဘဝတူခ်င္းေဆြးေႏြးတာက ပိုထိေရာက္တာေတြ႔ရတယ္။ ေနာက္ၿပီးဆႏၵရွိရင္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ပညာရပ္ေတြ သင္ေပးတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းေတြ ဥပမာေျပာရရင္ ေတာ္ဝင္ခေရလို အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ေပးပါတယ္။ အခုဆို အလွျပင္ဆိုင္လို၊ စက္ခ်ဳပ္လုပ္ငန္းေတြလို ေနရာေတြမွာ အလုပ္ဝင္တဲ့ လူေတြလည္းရွိေနပါၿပီ'' ဟု ခေရက ေျပာသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အာရွတြင္ HIV ကူးစက္မႈဒဏ္ကို အျပင္းအထန္ဆံုးခံစားေနရေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပါဝင္သည္။၂ဝ၁၄ ခုႏွစ္ စစ္တမ္းမ်ားအရ HIV ေဝဒနာရွင္ေပါင္း ႏွစ္သိန္းေက်ာ္ရွိၿပီး ART ေဆးေသာက္သံုးေနသူ ၈ဝဝဝဝ ေက်ာ္ရွိေၾကာင္းႏွင့္ ေဆးေသာက္သံုးရန္ လိုအပ္ေနသည့္ လူနာေပါင္း ၁၂ဝဝဝဝ ေက်ာ္ခန္႔ရွိေၾကာင္း ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး ခုခံအားက်/ကာလသား ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕မွ သိရသည္။

''က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ က်န္းမာေရးအသံုး စရိတ္ကို အရင္ကထက္ အဆပါင္းမ်ားစြာ တိုးခ်ဲ႕ခ်ထားေပး လ်က္ရွိပါတယ္။တစ္ႏိုင္ငံလံုးဆိုရင္ ART ေဆးေပးတဲ့ လူနာေပါင္း ၈ဝဝဝဝ ေက်ာ္ကို စဥ္ဆက္မပ်က္ေဆးဝါး ကုသေပးႏိုင္ခဲ့ၿပီး ၂ဝ၁၆ ခုႏွစ္မွာလည္း ထပ္ၿပီးတိုးခ်ဲ႕ေပး သြားဖို႕ အစီအစဥ္ေတြရွိပါတယ္။ ART ေဆးလိုအပ္ေနတဲ့ လူေတြရဲ႕ ၉၅ ရာခုိင္ႏႈန္းေက်ာ္ထိေအာင္ ေဆးဝါးရရွိဖို႕က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာနအေနနဲ႔ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနပါ တယ္'' ဟု ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး ခုခံအားက်/ ကာလသား ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕မွ ေဒါက္တာမ်ိဳးသန္႔ က ေျပာသည္။

က်န္းမာေရးဝန္ၾကီးဌာနအေနျဖင့္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္း ေဒသႀကီးအသီးသီးတြင္ HIV ေဝဒနာရွင္မ်ားအတြက္ ART ေဆးေပးသည့္စင္တာမ်ားထားရွိေၾကာင္း၊ ေဝးလံေသာ အရပ္ေဒသမ်ားတြင္ ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕ေဆာင္ရြက္သြားရန္ အစီအစဥ္မ်ားေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္းႏွင့္ ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီးတြင္လည္း အထူးကုေဆး႐ံုႀကီးမ်ား၊ အေထြေထြ ေရာဂါကုေဆး႐ံုၾကီးမ်ားႏွင့္ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး တိုးခ်ဲ႕ဝင္း ခုခံအားက်/ကာလသားတိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕ တို႔တြင္ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးျခင္း၊ ေဆးဝါးအခမဲ့ေပးျခင္းႏွင့္ HIV ပိုး ရွိ၊ မရွိ အခမဲ့စစ္ေဆးေပးေနေၾကာင္း ရန္ကုန္ ျပည္သူ႔ေဆး႐ံုႀကီး ခုခံအားက်/ကာလသားေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႕မွ သိရသည္။

''ART ေဆးကိုေတာ့ ဂ႐ုစိုက္ေသာက္ရပါမယ္။အခ်ိန္မွန္သတိထားၿပီးေသာက္ပါ။ ေဆးတစ္ရက္မွပ်က္လို႔ မရပါဘူး။ တစ္သက္လံုးေသာက္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။က်န္းမာေရးဌာနအေနနဲ႔ေရာ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းေတြကပါ ေဆးရရွိေအာင္ေဆာင္ရြက္ေပး ေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရာက္ရွိရာ လက္လွမ္းမီရာေနရာ ေတြမွာ ဆက္သြယ္ၿပီး ေဆးရယူႏိုင္ပါၿပီ။ႏိုင္ငံေတာ္ကလည္း က်န္းမာေရးက႑မွာ ေတာ္ေတာ္ေလး အကုန္က်ခံ သံုးစြဲေနတာကို ေတြ႕ရမွာပါ။ ေဆးရရွိေရးအတြက္အမ်ား ႀကီးပူစရာမလိုေလာက္ပါဘူး။ က်န္တာေတြဦးစားမေပးရင္ ေတာင္ ARTေဆးရရွိေရးကိုေတာ့ ဦးစားေပးမွာပါ'' ဟု ေဒါက္တာစစ္ႏိုင္က သံုးသပ္ေျပာၾကားသည္။

ART ေဆးေသာက္ရင္းအသက္ရွင္သန္ေနရတဲ့ခေရ။ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားတြင္ တက္ၾကြစြာပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ရင္း မနက္ျဖန္မ်ားစြာအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ေတြ တစ္ေပြ႕တစ္ပိုက္နဲ႔အနာဂတ္ကို မရဲတရဲပံုေဖာ္္ေနတဲ့ ခေရ၊ သားေလးတစ္ေယာက္နဲ႔အတူ HIV ေဝဒနာရွင္ တစ္ေယာက္ျဖစ္ေပမယ့္ စိတ္ဓာတ္မက်ဘဲ ဘဝကို ရဲရဲ ဝင့္ဝင့္ရင္ဆိုင္ေနတဲ့ ခေရက ''ဒီႏွစ္ ကြၽန္မသားေလး ၁ဝ တန္းေအာင္တယ္ေလ။ ကြၽန္မအခုလို လူမႈအက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြမွာ လူေကာင္းတစ္ေယာက္လို တက္ၾကြစြာ ပါဝင္ႏိုင္ဖို႔နဲ႔ လူ႔သက္တမ္းေစ့ေနႏိုင္ဖို႕ဆိုတာက စဥ္ဆက္ မျပတ္ ARTေဆးရရွိမႈေပၚမွာမူတည္ေနတယ္''ဟု ဆိုသည္။