ေရြးေကာက္ပြဲဆုိင္ရာသတင္းေရးသားမည့္ သတင္းမီဒီယာသမားမ်ားအတြက္ သတင္းစာပညာသင္တန္းလာေရာက္ပုိ႔ခ်သူ ေဒၚခင္ေမေဇာ္ႏွင့္ေတြ႔ဆုံျခင္း

အေမရိကန္ႏိုင္ငံသံ႐ုံး(ရန္ကုန္) ၏ပံ့ပိုးမႈျဖင့္ ႏိုင္ငံတကာသတင္းစာ ဆရာအဖြဲ႕ (International Center for Journalist-ICFJ)က ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာသတင္းေရးသား နည္းသင္တန္းကို ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ အေမရိကန္စင္တာ၌ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၃ ရက္မွ ၂၈ ရက္အထိ သင္ၾကားပို႔ခ်ခဲ့သည္။ ထို႔ျပင္ ယင္းအဖြဲ႕သည္ ေဖေဖာ္ဝါရီ ၂၂ ရက္၌ ရန္ကုန္သူနာျပဳတကၠသိုလ္၌ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာနႏွင့္ ပုဂၢလိကမီဒီယာမ်ားမွသတင္း မီဒီယာသမားမ်ားအား ပထမဆုံးအႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲ သတင္းေရးသားနည္းဆုိင္ရာ သင္တန္းကို ပို႔ခ်ခဲ့သည္။
ICFJ ၏ သင္တန္းအစီအစဥ္ တြင္ ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ သတင္းမီဒီယာအခန္းက႑၊ သတင္းသမား က်င့္ဝတ္ႏွင့္စိန္ေခၚမႈမ်ား၊ အသံလႊင့္ သတင္းေထာက္ႏွင့္မာလ္တီမီဒီယာ သတင္းတင္ျပျခင္း၊ သတင္းအရင္း အျမစ္မ်ားထံမွ သတင္းရယူျခင္း၊ ဆိုင္ဘာလုံျခံဳေရးႏွင့္သတင္းသမားမ်ား သတိျပဳစရာ လူမႈကြန္ရက္ႏွင့္ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာစသည့္ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု ဝါရွင္တန္ဒီစီ အေျခစိုက္ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာဆရာအဖြဲ႕(ICFJ)မွ သင္တန္းမွဴး ေဒၚခင္ေမေဇာ္ႏွင့္အတူ Marguerite Sulivan၊ ေရြးေကာက္ပြဲေစာင့္ၾကည့္ေရးဆိုင္ရာ အရပ္ဘက္ လူမႈအဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္ ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္တို႔က ပါဝင္ပို႔ခ်ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ျမန္မာသတင္း မီဒီယာသမားပါဝင္ႏိုင္မႈအခန္းက႑အား ICFJ ၏ သင္တန္းမွဴးျဖစ္သူ ေဒၚခင္ေမေဇာ္ကို ျမန္မာ့သတင္းစဥ္ (ျပည္တြင္း)က ေတြ႕ဆုံေမးျမန္းခဲ့သည္။
ေမး ။ အခု ေရြးေကာက္ပြဲသတင္း
ေရးသားနည္း အတြက္ သတင္းေထာက္ေတြကို ဘယ္လိုစံႏႈန္းေတြနဲ႔ ေရြးခ်ယ္ခဲ့သလဲ။
ေျဖ ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ သတင္းစာတိုက္ေတြက သူတို႔သတင္းေထာက္ေတြကို တိုက္တြင္း သင္တန္းေတြ ေပးတာရွိတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြကို သင္တန္း ေစလႊတ္ရင္လည္း သတင္းတိုက္က စိတ္ႀကိဳက္ေရြးခ်ယ္တာရွိတယ္။ ျမန္မာျပည္က သတင္းေထာက္ေတြမွာ သတင္းတိုက္ေနာက္ခံမရွိတဲ့ အလြတ္သတင္းေထာက္ေတြ အမ်ား ႀကီးရွိတယ္။ ဒီေတာ့အလြတ္သတင္း ေထာက္ေတြအတြက္ အခြင့္အေရးက နည္းတယ္။ ကြၽန္မတို႔ သတင္းေထာက္တစ္ဦးခ်င္းစီကိုပ်ိဳးေထာင္ေပးခ်င္တယ္။တစ္ဦးခ်င္းမပ်ိဳးေထာင္ ေပးႏိုင္ဘဲ သတင္းတိုက္တစ္ခုေကာင္းလာဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ သတင္းေထာက္ မျဖစ္ေသးေပမယ့္ သတင္းကို စိတ္ဝင္စားၿပီး သတင္းေထာက္လုပ္ခ်င္တဲ့ သူေတြလည္း အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ ဒီအခါမွာ မီဒီယာက်င့္ဝတ္က ျပႆနာတစ္ခု ျဖစ္လာတယ္။ မီဒီယာက်င့္ဝတ္ကို မသိတာလည္းျဖစ္မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ရင္ အသိအမွတ္မွားတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒီအခါမွာ သတင္းမီဒီယာက်င့္ဝတ္ ကို ခ်ဳိးေဖာက္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာၿပီး သတင္းေထာက္ေတြ အတြက္ ထိခိုက္မႈေတြက အမ်ားႀကီး ျဖစ္လာတယ္။ ဒီေတာ့ Citizen Journalist ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တိုက္သတင္း ေထာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊အလြတ္သတင္း ေထာက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ က်င့္ဝတ္ကို သိဖို႔လိုတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔လို႔ သင္တန္းကို သတင္းအေပၚ စိတ္ဝင္စားသူမ်ား အားလုံ
း တက္ေရာက္ႏိုင္တယ္ဆိုၿပီး ေၾကာ္ျငာလိုက္တယ္။ ေလွ်ာက္သူမွန္သမွ်ကို သင္တန္းအမွန္တကယ္ တက္ႏိုင္သလားေမးၿပီးေတာ့ လက္ခံတယ္။ အခု သတင္းတိုက္ကလာတဲ့သူေရာ၊ သတင္းတိုက္မဟုတ္ဘဲ လာတဲ့သူေတြေရာကို လက္ခံၿပီး လူဦးေရျပည့္တဲ့အခ်ိန္မွာ စာရင္းပိတ္လိုက္တယ္။
ေမး ။ ပုံႏွိပ္မီဒီယာအတြက္ပဲသီးသန္႔ဖြင့္လွစ္တာလား။
ေျဖ ။ မဟုတ္ပါဘူး။ ပုံႏွိပ္မီဒီယာ တင္မကဘဲ မာလ္တီမီဒီယာ အတြက္ပါ ရည္ရြယ္တယ္။ အခုသြားေနတဲ့ မီဒီယာေရစီးေၾကာင္းက ပုံႏွိပ္မီဒီယာတစ္ခုတည္းမွာပဲ တြယ္ေနလို႔ မရေတာ့ဘူး။ ေရွာင္လို႔မရတဲ့ မာလ္တီမီဒီယာသတင္းခန္းဆိုတာ ျဖစ္လာ ေတာ့မယ္။ အားေပးခ်င္ေတာ့ ကြၽန္မက အကုန္လုံးကိုေခၚၿပီး အကုန္လုံးကို သင္တယ္။ ပုံႏွိပ္၊ ႐ုပ္သံ၊ ဒီဂ်စ္တယ္မီဒီယာနဲ႔ လူမႈကြန္ရက္မီဒီယာမ်ိဳးေတြ ကြၽန္မသင္ပါတယ္။
ေမး ။ သင္တန္းမွာ ဘယ္လို
အေၾကာင္းမ်ိဳးကို သင္ၾကားေပးခဲ့ၿပီး ဘယ္သူေတြက လာေရာက္ေဟာေျပာပို႔ခ်ခဲ့လဲ။
ေျဖ ။ ကြၽန္မတို႔က လိုတာကိုေပး
ႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားတယ္။ ဒါသင္မယ္ျပင္ဆင္ထားေပမယ့္ ဒီကသတင္းေထာက္ေတြအတြက္ မလိုအပ္တာေတြကို ျဖဳတ္ပစ္ရတာမ်ိဳး၊ ဒီေရာက္ၿပီးေတာ့မွ ျပန္ျဖည့္စြက္ ရတာမ်ိဳးေတြေတာ့ ရွိပါတယ္။
ကြၽန္မတို႔ ICFJ သင္တန္း အတြက္ မာဂရက္ကို ဖိတ္တယ္။ မာဂရက္က ျမန္မာျပည္ကို လာတဲ့အႀကိမ္ေပါင္း မနည္းေတာ့ဘူး။ သူကေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိတဲ့ အစိုးရအရာရွိေတြ၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီက ပုဂၢိဳလ္ေတြကို သတင္းကို ဘယ္လိုထုတ္သင့္လဲ၊ မီဒီယာနဲ႔ဘယ္လို ဆက္ဆံသင့္လဲဆိုတာကိုသင္ၾကား ခဲ့တဲ့သူပါ။ ဒီေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြအတြက္ ဒါကအက်ိဳးရွိတယ္။ သူက ဟိုဘက္တစ္ဖက္ကို သင္တဲ့သူဆိုေတာ့ ဒီဘက္က ဘယ္လိုခ်ဥ္းကပ္ရင္ေကာင္းမယ္ဆိုတာ သိလာမယ္။ သတင္းေမးတယ္။ မေျဖဘူး၊ သတင္းမရဘူး ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ျမန္မာျပည္မွာ အၿမဲၾကားေနရေတာ့ သတင္းကိုဘယ္ကရမလဲ၊ ဘယ္လို ရယူမလဲဆိုတာကို မာဂရက္က သင္ေပးႏိုင္လို႔ သူ႔ကိုဖိတ္တယ္။
ေနာက္ဆိုက္ဘာ လုံျခံဳေရးအတြက္ မီဒိုက မရတနာထြန္းပါ။ သတင္းေထာက္ေတြက အခုအကုန္လုံး ေဖ့ဘြတ္ခ္ေတြ၊ ဂ်ီေမးလ္ေတြ သုံးေပမယ့္ ဆိုက္ဘာလုံျခံဳေရးကို မသိဘူး။ ျပႆနာတစ္ခုျဖစ္လာရင္ သတင္းေပးတဲ့သူေတြကို အကာကြယ္ေပးရတဲ့တာဝန္ ကိုယ့္မွာရွိတယ္။ ကိုယ့္သတင္းေတြကို လုံျခံဳေအာင္ ထားရမယ့္တာဝန္ ကိုယ့္မွာ ရွိတယ္။ ဆိုက္ဘာလုံျခံဳေရးက ေနရာတကာမွာလိုအပ္ပါတယ္။
လူမႈအဖြဲ႕အစည္းထဲမွာေတာ့ လာမယ့္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမႈေတြ ျပဳလုပ္ေနတဲ့ အရပ္ဘက္လူမႈအဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုျဖစ္တဲ့ PACEကကိုစိုင္းရဲေက်ာ္စြာ ျမင့္ကို ဖိတ္တယ္။ သူ႔ေၾကာင့္ သတင္းေထာက္ေတြ အင္မတန္အက်ဳိးရွိတယ္။ သတင္းေထာက္ေတြ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ သတင္းဘယ္လိုယူလို႔ရသလဲ။သတင္းအရင္းျမစ္ေတြ ဘယ္မွာရွိသလဲ ဆိုတာကို သူအမ်ားႀကီး ေပးသြားႏိုင္တယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။
ေနာက္တစ္ခုက ဒီအစီအစဥ္ကို အေမရိကန္သံ႐ုံးက လုပ္တဲ့အစီအစဥ္ပါ။ သံ႐ုံးက ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ၿပီး ကြၽန္မတို႔ ႏိုင္ငံတကာသတင္းစာ ဆရာအဖြဲ႕(ICFJ)က သတင္းပညာ နဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး တာဝန္ယူပါတယ္။ အေမရိကန္သံ႐ုံးက ျပန္ၾကားေရးဝန္ႀကီးဌာန ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီး ဦးရဲထြဋ္ကိုလည္း ဖိတ္ပါတယ္။ ဝန္ႀကီးကလည္း သတင္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ စိတ္ဝင္စားတဲ့အတြက္ပါ။ သူလာတဲ့အတြက္ ကြၽန္မတို႔ကဝမ္းသာတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ သတင္းေထာက္ေတြအေနနဲ႔ ေမးစရာရွိတဲ့ ေမးခြန္းေတြ အမ်ားႀကီးေမးႏိုင္ ခဲ့တယ္လို႔ ကြၽန္မထင္တယ္။ ဝန္ႀကီးဦးရဲထြဋ္အေနနဲ႔လည္း သူလုပ္ေနတဲ့ မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအေၾကာင္း ေတြေျပာသြားတဲ့အတြက္ ကြၽန္မအထင္ႏွစ္ဖက္စလုံး အက်ိဳးရွိမယ္ထင္ပါတယ္။
ေမး ။ ဆရာမတို႔ ICFJ အေနနဲ႔
သင္တန္းနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သတင္းသမားေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္အထိ ေမွ်ာ္လင့္ထားလဲ။
ေျဖ ။ ကြၽန္မလာကတည္းက အင္မတန္ ေမွ်ာ္လင့္တယ္။ ကြၽန္မတို႔ လာတဲ့အတြက္ သတင္းသမားေကာင္းတစ္ေယာက္ ေပၚထြက္လာတယ္ဆိုရင္ပဲ ကြၽန္မ ေက်နပ္တယ္။ အခုလက္ရွိ ေတြ႕ရ တာကေတာ့ ကြၽန္မေမွ်ာ္လင့္ထား တာထက္ကို မ်ားတယ္။ စိတ္ဝင္ တစားနဲ႔တက္ၾကတာကို ေတြ႕ရလို႔ အားရေက်နပ္တယ္။
ေမး ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ သတင္း
သမားေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး သုံးသပ္ေပးပါဦး။အခုနဲ႔အရင္ ဘာကြာလဲေပါ့။
ေျဖ ။ ကြၽန္မတို႔ မီဒီယာသမား
စလုပ္တုန္းက ျပည္တြင္းမီဒီယာက လႈပ္ရွားခြင့္မရွိဘူး။ အခု မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႔အတူ မီဒီယာသမားေတြ လႈပ္ရွားလို႔ရလာတယ္။ မီဒီယာသမားေတြ အမ်ားႀကီး ထြက္လာတာ အင္မတန္ေကာင္းတဲ့ လကၡဏာပဲ။ စိတ္ဝင္စားတဲ့ သူေတြလည္း အလြန္မ်ားတယ္။ ဒါေပမယ့္ အားနည္းခ်က္ေတြရွိတယ္။ သတင္းသမားေတြက အေတြ႕အႀကံဳမရွိတဲ့ အတြက္ ကိုယ္ထင္တာနဲ႔ကိုယ္လုပ္ေနရတယ္။ အခု ကြၽန္မတို႔ ေပးလိုက္တဲ့ အၾကံဥာဏ္ေတြက မီဒီယာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမွာ အမ်ားႀကီးအေထာက္ ပံ့ေပးႏိုင္မယ္ထင္တယ္။ ဒီဂ်စ္တယ္ မီဒီယာျဖစ္လာၿပီ။ အင္တာနက္ေတြရလာၿပီ။ အကုန္လုံးက ဖုန္းေတြနဲ႔။ ကြၽန္မတို႔ေခတ္က လူငယ္ေတြက မလုပ္ရဲဘူး။ေၾကာက္ၾကတယ္။ ဒီေလာက္ထိ ထက္ထက္ျမက္ျမက္မရွိဘူး။ လူငယ္ေတြ ပညာေရးပိုင္းဆိုင္ရာမွာ အားနည္းသြားေပမယ့္ လူငယ္ေတြရဲ႕ စိတ္အားထက္သန္မႈကေတာ့ အလြန္ျမင့္သြားတယ္။ ဒီအေပၚမွာ ကြၽန္မအင္မတန္အားရတယ္။ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။
ေမး ။ ေရြးေကာက္ပြဲေတာ့ နီးလာ
ၿပီေပါ့။ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သတင္းေရးသားဖို႔ ျမန္မာသတင္းသမားေတြရဲ႕ အားနည္းခ်က္ အမ်ားစုက ဘာျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ပါသလဲ။
ေျဖ ။ ျမန္မာသတင္းသမားေတြက
အေတြ႕အႀကံဳနည္းေတာ့ အမွားမ်ားတယ္။ကြၽန္မဥပမာေပးခ်င္တယ္။ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့သတင္းကို လုပ္တဲ့အခါမွာ ဘယ္လို သတင္းမ်ဳိးလိုက္သလဲ။ သတင္းသမားအမ်ားစုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲဝင္မယ့္ ပုဂၢိဳလ္ေတြေျပာတဲ့ စကားေတြကိုပဲေမးၿပီးသတင္းေရး ၾကတယ္။ဒီဥစၥာက လုံးဝကို မွားေနတယ္။ ကြၽန္မတို႔ ႏိုင္ငံမွာက ေရြးေကာက္ပြဲက လုံးဝကို အသစ္အဆန္း။ဒီမိုကေရစီစနစ္ကို ထူေထာင္တာက ဘယ္ေလာက္မွ မၾကာေသးဘူး။ အေတြ႕အၾကံဳနည္း တဲ့အခါက်ေတာ့သိဖို႔ လိုတယ္လို႔ကြၽန္မအေနနဲ႔ ထင္ျမင္ယူဆတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ဘယ္သူ႔ကိုေမးရမွာလဲ။ဘယ္လိုသတင္း မ်ိဳးတင္မလဲ။ ေရြးေကာက္ပြဲသတင္းကို မလိုက္တတ္တဲ့ သူကမ်ားေနတယ္။ အခုေလာေလာဆယ္ ကြၽန္မ တို႔ၾကားတာက ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္နဲ႔ပါတီေတြ သတင္းမထုတ္ ေသးလို႔သတင္းမေရးႏိုင္ဘူးဆိုတာ မဟုတ္ဘူး။ ကြၽန္မတို႔လုပ္လို႔ရတာ အမ်ားႀကီးရွိတယ္။ မီဒီယာဆိုတာက လူထုနဲ႔ နားနဲ႔မ်က္စိ။ ဒီေတာ့လူထုက ဘာကိုလိုခ်င္လဲ ဆိုတာကိုရွာႏိုင္ရမယ္။ တင္ျပႏိုင္ရမယ္။ ဒါကို အေျခခံၿပီေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲသတင္းကို လုပ္ႏိုင္ရမယ္။ ကြၽန္မတို႔က လူထုအသံကိုတင္ရမယ္။ ဒီမိုကေရစီ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုမွာ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတာ လူထုကိစၥပါ။ ေရြးေကာက္ခံ ပုဂၢိဳလ္အေၾကာင္း မဟုတ္ဘူး ။
(ေက်းဇူးပါပဲ)
ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာဆရာအဖြဲ႕ (International Center for Journalist-ICFJ)သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ မီဒီယာသမားမ်ားအတြက္ မီဒီယာသင္တန္း၏ ပထမအဆင့္အေနျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွ သတင္းေထာက္ ၁၅ ဦးကို ၂ဝ၁၄ ႏိုဝင္ဘာလအတြင္းက အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုသို႔ ဖိတ္ၾကား၍ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ႏွစ္လယ္ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ေလ့လာေစခဲ့သည္။ မၾကာမီကာလမ်ားတြင္ အသက္ဝင္လာေတာ့မည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၂ဝ၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသို႔ ေခၚယူ၍ သင္တန္းေပးခဲ့ေသာ ျမန္မာသတင္းသမားမ်ားသာမက ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ပတ္သက္၍ သတင္းေရးသားခ်င္ေသာ ျပည္တြင္းသတင္းမီဒီယာ သမားမ်ားအတြက္ပါ ရည္ရြယ္၍ ေရြးေကာက္ပြဲသတင္းေရးသားနည္းသင္တန္းကို ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ လာေရာက္သင္တန္းေပးျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ICFJမွ သိရသည္။
ႏိုင္ငံတကာ သတင္းစာဆရာ အဖြဲ႕ (International Center for Journalist-ICFJ) သည္ မတ္လ ၇ ရက္၊ ၈ ရက္ႏွင့္ ၉ ရက္ေန႔မ်ားတြင္လည္း ေရြးေကာက္ပြဲဆိုင္ရာ သတင္းေရးသားနည္းသင္တန္းကို မႏၲေလးၿမိဳ႕ရွိ ဂ်က္ဖာဆင္စင္တာ၌ ဖြင့္လွစ္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း အေမရိကန္စင္တာမွ သိရသည္။
ေတြ႔ဆုံေမးျမန္း
သတင္းအဖြဲ႔(သတင္းစဥ္)
ဓာတ္ပုံ-ICFJ facebook